Maðurinn

Gefðu heilanum frí – og vinnan verður betri

Spennandi umhverfi, nýtt hugsanamynstur, rótgrónum venjum sleppt og óvænt reynsla auka magn taugaboðefna í heilanum - og gera þig skarpari.

BIRT: 05/01/2024

 

Hæfileikinn til að skipuleggja og leysa flókin verkefni hverfur ef þú ert útbrunninn í vinnunni.

 

Allir þekkja líklega tilfinninguna að þurfa frí og komast langt frá vinnunni. En í raun hefur vinnan einnig gott af því að þú takir þér frí.

 

Þegar þú kemur heim úr fríi hefur heilinn myndað ný tengsl sem geta aukið sköpunargáfu þína og skilvirkni.

 

Ný reynsla skapar nýjar taugabrautir í heilanum

 

Gagnlegustu áhrifin við gott frí koma frá fyrirbæri sem kallast sveigjanleiki heilans (neuroplasticity)  sem getur endurskipulagt og styrkt heilann

 

Myndband: Svona virkar sveigjanleiki heilans

 

 

Sveigjanleiki heilans er hæfni sem minnkar með aldrinum og áður höfðu vísindamenn talið að við myndum ekki ný heilatengsl á fullorðinsárum.

 

Margra ára rannsóknir hafa sýnt að heili fullorðinna er enn sveigjanlegur – við réttar aðstæður, svo sem í fríi.

 

Sveigjanleikinn breytir uppbyggingu heilans á þrjá vegu

 

1. Styrkir taugamót og taugaboðefni

 

Með því að nota heilann á annan hátt breytir sameindasamsetning taugamóta (gul), sem eru tengingin milli heilafrumna.

 

Til dæmis getur hvíld frá hversdagsleikanum og venjubundnu lífi – þ.e. gott frí – aukið magn taugaboðefna (rautt) sem fer í gegnum taugamótin og bætt við nýjum viðtökum (brúnleit).

 

2. Styrkir tengsl milli heilafrumna

 

Tengslamót taugamóta kallast taugagriplur. Þegar heilinn lærir nýja hluti (vinstra megin) birtast nýjar taugagriplur á heilafrumunum.

 

Þegar heilinn myndar minningar (til hægri) verða taugagriplurnar stöðugri  og taugamótin koma sér vel fyrir.

 

3. Myndar ný tengsl milli heilafrumna

 

Í þeim hluta heilans sem eru virkir í fríum myndast ný form, annaðhvort með nýjum tengingum í heilanum um staðfestar heilafrumur (til vinstri) eða með myndun nýrra heilafrumutenginga (til hægri).

 

Að lokum veikir fríið tengingar sem eru ekki notaðar lengur.

 

Samkvæmt kenningum, slekkur hin nýja upplifun, breyting á umhverfi og upplifun á framandi menningu og tungumálum á sjálfstýringu heilans og virkja aðrar og nýjar heilafrumur.

 

D -vítamín gegnir einnig hlutverki. Aukið magn undravítamínsins í líkamanum hjálpar til við að mynda ný taugamót.

 

Heilaæfingar hafa langvarandi áhrif

Ef þú kemur heim úr fríi uppfull af nýrri reynslu hefur þú samkvæmt rannsókn styrkt heilastöðvar tengdar námi, minni, sköpunargáfu og gagnrýninni hugsun.

 

Að auki getur reynslan einnig hjálpað til við að halda vitglöpum, Parkinsons og Alzheimer niðri til lengri tíma litið.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Jeppe Wojic

Shutterstock,© Rodolfo Gabriel Gatto ,

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

5

Maðurinn

3 ókostir við greind

6

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

6

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Maðurinn

Vanþroskað tvíburafóstur fjarlægt úr heila ársgamallar stúlku

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Lifandi Saga

Hvenær voru fóstureyðingar gerðar frjálsar í Bandaríkjunum?

Maðurinn

Angistargenið er nú fundið

Náttúran

Glæpir borga sig

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Maðurinn

Hvernig er best að fara á klósettið?

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Á sjónvarpsskjánum leysti Raymond Burr hvert sakamálið á fætur öðru – í raunveruleikanum leyndi hann hins vegar sannleikanum um sjálfan sig.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.