Maðurinn

Líkaminn og heilinn líða fyrir félagslega einangrun

Þeir sem búa einir hafa aldrei haft betra tækifæri til að vera út af fyrir sig. Þetta getur þó farið fram úr hófi. Þvinguð félagsleg einangrun og einsemd skaðar nefnilega bæði líkamann og heilann.

BIRT: 30/01/2024

Smá skammtur af einveru á erilsömum virkum degi gagnast m.a. einbeitingunni og sköpunargáfunni. Löng tímabil með þvingaðri félagslegri einangrun virka hins vegar öðruvísi og eru okkur skaðleg.

Allur líkaminn líður fyrir félagslega einangrun

Einsemd getur m.a. leitt af sér þunglyndi, svefnleysi og kvíða. Einkennin minna einna helst á áfallastreitu sem hermenn sem verið hafa í bardaga þjást af.

 

Félagsleg einangrun eykur jafnframt hættuna á ýmsum sjúkdómum á borð við krabbamein og veiklað ónæmiskerfi. Slælegt ónæmiskerfi er einmitt það síðasta sem nokkur hefur þörf fyrir á meðan kórónuveiran geisar.

 

Öll þessi neikvæðu áhrif kynnu þegar til lengdar lætur að ógna lífi okkar.

 

Enskir og finnskir vísindamenn fylgdust með 480.000 Bretum, á aldrinum 40 til 69 ára, yfir sjö ára tímabil, allt til ársins 2018. Rannsóknir þeirra leiddu í ljós að einmana fólki er helmingi hættara við að deyja fyrr en aðrir, ef þeir jafnframt þjást af hjartasjúkdómi.

 

Hormónarnir missa jafnvægið

Félagsleg einangrun hefur einkum áhrif á hormónakerfið. Vísindamenn hafa sýnt fram á aukningu streituhormónsins kortísóls í einmana fólki.

 

Streituhormónin eru hluti af bardaga- og flóttakerfi okkar. Einsemd er þó ekki unnt að leysa með sama móti og fyrir vikið safnast hormónin upp í blóðinu.

Þetta kann einnig að hafa í för með sér skort á m.a. oxýtósíni í blóði. Oxýtósín kallast einnig „knúsefnið“ og telst, ásamt serótóníni, dópamíni og endorfíni, vera eitt af hamingjuhormónum líkamans.

 

Oxýtósín á þátt í að vinna bug á streitu og myndast m.a. þegar kynlíf er stundað og þegar ástin þín tekur utan um þig. Þeir sem eru einangraðir eiga hvorugt í vændum þessa stundina.

 

Efnafræði heftir neikvæð áhrif

Áhrifin af skorti á líkamssnertingu hafa leitt af sér hugtakið „húðarsultur“. Húðarsultur er ekki eiginleg sjúkdómsgreining en einkennin eru engu að síður mjög raunveruleg.

 

Rannsóknir sem gerðar hafa verið á öðrum dýrategundum gefa þó til kynna að læknisfræðileg meðferð gegn einsemd kunni að vera innan seilingar.

 

Árið 2018 sýndu Moriel Zelikowsky við Kaliforníuháskóla og starfsfélagar hennar fram á að tveggja vikna félagsleg einangrun orsakaði aukningu á efni sem nefnist takýnínínar í heilum músa.

 

Með því að bæla þessa takýnínína með efnum tókst vísindamönnunum í ríkum mæli að hefta neikvæð áhrif þeirra. Tilraunirnar voru sem sé gerðar á músum en efnin sem í hlut eiga fyrirfinnast einnig í mönnum.

 

Vertu félagslega alein(n)

Á meðan beðið er eftir pillu gegn einsemd er samt sem áður ýmislegt til ráða.

 

Vertu í tengslum við vinina og fjölskylduna, gjarnan með myndbandssamtölum í líkingu við Facetime, Skype eða Zoom.

 

Talaðu við aðra í raunheimum, t.d. þegar þú ferð út að ganga. Ekkert bannar þetta, svo fremi fjarlægðarmörkin séu virt.

 

Farðu út að ganga með hund einhvers sem þú þekkir eða fáðu lánaðan kött. Hvort tveggja minnkar streitu og vinnur bug á félagslegri einangrun.

 

HÖFUNDUR: NIELS HALFDAN HANSEN

Shutterstock

Jörðin

Vísindamenn greina vaxtarverki: Fæðuhringur eldfjallsins

Maðurinn

Ást er eintóm efnafræði

Maðurinn

Ást er eintóm efnafræði

Náttúran

Hjarta steypireyðar slær bara tvisvar á mínútu

Náttúran

Hjarta steypireyðar slær bara tvisvar á mínútu

Maðurinn

Hvaða blóðflokkur er sjaldgæfastur?

Lifandi Saga

Gestapo: Leynilögregla Hitlers olli skelfingu í Evrópu

Lifandi Saga

Getur Rússland orðið uppiskroppa með hermenn? 

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Náttúran

8 uppfinningar sem þú getur þakkað Einstein fyrir

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

Maðurinn

Sársauki – Hvað er sársauki?

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

Maðurinn

Er það skaðlegt að plokka nefhárin?

Lifandi Saga

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Náttúran

8 uppfinningar sem þú getur þakkað Einstein fyrir

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

Maðurinn

Sársauki – Hvað er sársauki?

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

Maðurinn

Er það skaðlegt að plokka nefhárin?

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Náttúran

Þrisvar til tunglsins og til baka aftur

Náttúran

Þrisvar til tunglsins og til baka aftur

Alheimurinn

Fullt tungl 2024 – Hvenær er tunglið fullt?

Alheimurinn

Fullt tungl 2024 – Hvenær er tunglið fullt?

Jörðin

Hversu mikið menga leikföng?

Maðurinn

Af hverju þessi ást á áfengi?

Heilsa

Er hægt að sofa of mikið?

Lifandi Saga

Hver fann upp á „kalda stríðinu“?

Vinsælast

1

Maðurinn

Einvígið: Er rafmagnstannbursti betri en venjulegur?

2

Alheimurinn

Fullt tungl 2024 – Hvenær er tunglið fullt?

3

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

4

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

5

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

6

Maðurinn

Hvaða blóðflokkur er sjaldgæfastur?

1

Maðurinn

Einvígið: Er rafmagnstannbursti betri en venjulegur?

2

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

3

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

4

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

5

Maðurinn

Hvaða blóðflokkur er sjaldgæfastur?

6

Jörðin

Vísindamenn greina vaxtarverki: Fæðuhringur eldfjallsins

Maðurinn

Hvernig grær brotið bein?

Maðurinn

Öfgar persónuleikans: Úthverfur eða innrænn persónuleiki

Alheimurinn

Hvað verður um orkuna frá sólarljósinu? 

Lifandi Saga

Hvað gerðu blikksmiðir fyrr á tímum? 

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Í Hollywood-myndinni Braveheart svíkur Robert the Bruce málstað Skota og færir Englendingum William Wallace á silfurfati til grimmilegrar aftöku. Í veruleikanum var þessi skúrkur þó hetja Skota. Þótt frelsisbarátta Skota kostaði bræður hans lífið og systur hans enduðu bak við lás og slá, gafst hinn raunverulegi Braveheart aldrei upp.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.