Náttúran

Sannleikurinn um sýklalyfjaónæmi

Sýklalyfjaónæmi kallast það þegar baktería verður ónæm fyrir áhrifum sýklalyfs sem áður verkaði gegn henni. Þá verður mun erfiðara að meðhöndla sýkinguna og hætta verður á að lungnabólga, fæðingar og smáskrámur geti skyndilega haft banvænar afleiðingar.

BIRT: 14/04/2023

„ VERÐUM BRÁTT UPPISKROPPA MEÐ SÝKLALYF“ - BÆÐI OG

 

Lyfjaiðnaðurinn hefur varla undan að þróa ný lyf á sama hraða og bakteríur verða ónæmar. Sem stendur lítur út fyrir að bakteríurnar hafi vinninginn umfram lyfin. 

 

Fyrir miðja síðustu öld gátu skrámur á húð dregið fólk til dauða ef sýking komst í þær. Allar götur síðan hefur pensillín bjargað um 200 milljón mannslífum en á þessu sama tímabili hafa bakteríurnar orðið sífellt minna móttækilegar gagnvart meðferðinni.

 

Fyrirbæri þetta kallast ónæmi og það myndast á þann veg að bakterían þróar með sér eiginleika til að dæla sýklalyfjum út gegnum frumuvegginn eða að mynda ný ensím sem brjóta sýklalyfin niður.

 

Bakteríur verða ónæmar fyrir sýklalyfjum

Ónæmi hefur vinninginn

Náttúrulegar stökkbreytingar gera bakteríu ónæma (blátt) gegn sýklalyfi sem drepur allar aðrar bakteríur (rautt).

Ónæm baktería fjölgar sér.

Án samkeppni fjölgar ónæma bakterían sér og öll þyrpingin verður ónæm.

Ónæmi smitast

Ónæmu bakteríurnar deila DNA-erfðaefni sínu með öðrum bakteríutegundum og þannig dreifist ónæmið.

 

Undanfarin fimmtíu ár hafa aðeins verið þróaðir þrír nýir flokkar sýklalyfja.

 

Á sama tímabili hafa sumar tegundir baktería orðið ónæmar fyrir nánast öllum gerðum sýklalyfja, að undanskildu hinu glænýja odilorhabdin sem enn er ekki komið á markað. Læknar tala fyrir bragðið um nýjar miðaldir á sviði læknisfræðinnar, þar sem sýkingarnar fái að grassera og ekki unnt að ná niðurlögum þeirra.

 

Vísindamenn eru þeirrar skoðunar að leita þurfi nýrra sýklalyfja á alþjóðlegum vettvangi, t.d. undir merkjum Sameinuðu þjóðanna, auk þess sem lofa beri fundarlaunum sem nemi þúsundum milljarða, í því skyni að hvetja lyfjafyrirtæki til að keppast við að þróa ný sýklalyf.

 

LESTU EINNIG

„ÓNÆMI ER EKKERT VANDAMÁL Í EVRÓPU“ - RANGT

Sýklalyfjaónæmi er álíka mikið vandamál í Evrópusambandslöndunum og flensa, berklar og HIV-veiran/alnæmi samanlagt. Sóttvarnastofnun Evrópusambandsins, ECDC, gerir því skóna að alls 672.000 Evrópubúar smitist ár hvert af sýkingum af völdum fjölónæmra baktería. 

 

Einungis tvö af sjö sýklalyfjum hrífa á þessa bakteríu.

 

Alls deyja 33.000 Evrópubúar af völdum fjölónæmra sýkinga ár hvert.

 

„EINUNGIS BAKTERÍUR VERÐA ÓNÆMAR“ - RANGT

Sú fjölónæma lífvera sem smitast hvað mest í heiminum er reyndar ekki baktería, heldur gersveppur.

 

Candida auris sveppurinn fannst fyrst árið 2009 og þá í eyra sjúklings í Japan. Hefðbundin sveppalyf hrífa ekki á svepp þennan og í tuttugu prósent tilvika gagnast háþróuðustu lyfin ekki heldur.

 

 

Læknir að nafni Tom Chiller sem stjórnar svepparannsóknum við bandarísku Lýðheilsustöðina (CDC), segir að Candida auris sé meira smitandi en ebóluveiran.

 

Vísindamenn berjast á fleiri vígstöðum

Vísindamenn vinna nú á fullu að finna nýjar meðferðir sem gætu stutt við sýklalyfin.

Lánuð mótefni styðja þín eigin

Þegar líkaminn er sýktur af bakteríum myndar hann mótefni. En þróunin tekur daga eða vikur. Bandarískir vísindamenn vinna því að því að þróa nefúða með tilbúnum mótefnum. Sem sniðmát nota þeir náttúruleg mótefni frá m.a. lamadýrum.

Góðar bakteríur berjast gegn sýkingum

Fyrirtækin SciBac í Kaliforníu og Vedanta Biosciences í Massachusetts vinna bæði að því að stöðva sýkingar með Clostridium difficile sem veldur lífshættulegum niðurgangi. Vopnið ​​er góðar bakteríur sem hægt er að gleypa sem pillur og útiloka Clostridium difficile í þörmum.

Tvöfaldur skammtur eykur skilvirkni

Evrópskir sameindalíffræðingar hafa prófað 3.000 tvöfalda skammta með tvenns konar sýklalyfjum eða einu sýklalyfi og svokallaðri örvun. Sem örvun hefur vanilla, sem dæmi, reynst furðu árangursrík gegn sumum tegundum ónæmra baktería.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Niels Halfdan Hansen

Shutterstock,

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

NÝJASTA NÝTT

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

6

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

3 ókostir við greind

4

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

5

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

6

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Lifandi Saga

Hvenær voru fóstureyðingar gerðar frjálsar í Bandaríkjunum?

Maðurinn

Hvers vegna þarf eldra fólk minni svefn?

Lifandi Saga

Fjöldamorðin í Katyn: Stalín hugðist brjóta Pólverja á bak aftur

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Maðurinn

Hvernig er best að fara á klósettið?

Maðurinn

Auðmaður vill drekka úr æskubrunninum

Maðurinn

Þess vegna þyngist þú með aldrinum

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Þú munt líklega geta séð þessa gríðarstóru halastjörnu þjóta framhjá okkur með berum augum. Hér er það sem þú þarft að vita.

Alheimurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.