Neonljósaborgin Shanghai, steinsteypuvölundarhúsið New York og umferðarborgin Istanbúl eru meðal þeirra stórborga heimsins sem nú er ógnað af öflum sem ekki sjást endilega á myndum eða er greint frá í túristabæklingum.
Ofnotkun auðlinda, hraði loftslagsbreytinga og hækkun sjávarborðs valda því að fjölmargar vel þekktar stórborgir við strendurnar eru smám saman að sökkva, að því er fram kemur í niðurstöðum bandarískrar rannsóknar. Rannsóknin náði til borga um allan heim og í þeim búa yfir 200 milljón manns.
Sekkur fimm cm á ári
Vísindamenn hjá Rhode Island-háskóla notuðu gervihnattamyndir frá öllum byggðum meginlöndum frá tímabilinu 2015-2020 til að fylgjast með þróuninni í stórborgum hnattarins.
Gervihnettirnir notuðu örbylgjumælingar til hæðarákvarðana og vegna þess að þessir gervihnettir fara yfir sama stað með 12 daga millibili var unnt að fylgjast með því hvernig hæð yfir sjávarmáli breyttist á þessu tímabili.
Niðurstöðurnar sýna fyrst og fremst að 99 af stærstu strandborgum heims eru að síga, samtímis því sem sjávarborð fer hækkandi.
Sums staðar er sig borga alveg í takti við umhverfið en það gildir ekki um þessar 99 borgir. Verstar eru horfurnar í Kína, Pakistan, Bangladess og Indónesíu þar sem stór svæði í borgum á borð við Shanghai og Karachi síga um nærri 5 sentimetra á ári.
Undir annarri stærstu borg heims, Jakarta, er burðarþol jarðvegarins að þrotum komið, í sumum hverfum sígur landið um allt að 20 cm á ári.
Dælur að sökkva Jakarta
Ólöglegar grunnvatnsdælur ásamt síauknu byggingamagni veldur því að milljónaborgin Jakarta er að síga.
Jörðin glatar burðargetu
Íbúar Jakarta dæla árlega upp um 8 milljónum tonna af grunnvatni. Þetta veldur því að landið sígur.
Stórhýsi auka á þrýstinginn
Nýir skýjakljúfar rísa víða. Þyngd þeirra eykur á þrýstinginn og pressar jarðlögin saman.
Sjávarborðið hækkar stöðugt
Jafnframt hækkar sjávarborð. Nú nemur hækkunin 3,6 mm á ári. En hún fer vaxandi og gæti náð 2 metrum árið 2100.
Vísindamennirnir álíta að vandinn sé fólginn í samspili of mikillar dælingar grunnvatns, hækkandi sjávarborðs og mannvirkjagerðar, ekki síst byggingar fjölmargra, þungra háhýsa.
„Í mörgum borgum er skipulagið miðað við hækkandi sjávarborð en menn átta sig ekki á því hversu mikið þeir eyðileggja með því að ganga svo mikið á grunnvatnið,“ segir Meng Wei, haffræðingur hjá Rhode Island-háskóla og einn höfunda niðurstöðuskýrslunnar.
Til skemmri tíma má hægja á þróuninni með því að hætta að ganga á grunnvatn undir borginni – en til þess þarf að flytja vatn annars staðar frá. T.d. kemur fram í skýrslunni að Tampa Bay í Bandaríkjunum þyrfti að fá þriðjung vatnsnotkunar sinnar annars staðar.
Snorklur gerðar úr sefi, kafbátar með árum og umbreyttur hjálmur fyrir slökkviliðsmenn – við skulum skyggnast inn í sögu sjávarrannsókna á botni heimshafanna í Maríana-djúpálnum.
Þótt niðurstöðurnar séu óneitanlega sláandi, kemur líka fram í skýrslunni að í sumum borgum sé gerlegt að snúa aftur til fyrra horfs.
Hlutar af Kaliforníu sigu fyrir 60 árum og jafnvel í Jakarta hefur verið dregið úr sigi á síðustu 20 árum. Í báðum tilvikum mátti sjá skýrar breytingar þegar dregið var úr dælingu grunnvatns undan borgunum.
