Jörðin

Er Ísland eftirstöðvar af sokknu meginlandi?

Í nýlegri bók setja enskir jarðfræðingar fram þá kenningu að Ísland sé efsti hluti sokkins meginlands og því ekki bara skapað af eldgosum.

BIRT: 07/07/2023

Kannski er Ísland ekki bara eldfjallaeyja heldur toppurinn á sokknu meginlandi. Þetta er niðurstaða jarðeðlisfræðingsins Gillian R. Foulger og félaga hennar hjá Durhamháskóla í Englandi í nýlegri bók.

 

Kenningin gæti skýrt hvers vegna jarðskorpan undir Íslandi er þykkari en hún ætti að vera ef landið hefði myndast í eldgosum.

 

Ísland er á mörkum tveggja jarðskorpufleka sem fjarlægjast hvor annan og því streymir heit hraunkvika upp úr djúpunum. Nýjar smáeyjar eiga til að reka kollinn upp úr sjávarborðinu undan ströndinni og því virðist kenningin um að landið sé allt tilkomið vegna eldgosa liggja beint við.

Surtsey reis úr hafi í nóvember 1963. Þessi mynd var tekin í lok nóvember það ár en gosið stóð fram í júní 1967.

Ein mikilsverð vísbending bendir þó í aðra átt – þá að Ísland sé í raun leifar af gömlu meginlandi.

 

Jarðskorpuflekarnir undir heimshöfunum eru víðast 6-7 km þykkir en undir meginlöndum er jarðskorpan þykkari, 35-70 km. Jarðskorpan undir Íslandi er um 40 km þykk og minnir því meira á skorpu undir meginlöndum en hafsbotni.

 

Jarðfræðingar hafa skýrt þetta með því að Ísland sé á svokölluðum heitum reit, þar sem mikil eldvirkni myndi nýja jarðskorpu mjög hratt.

 

Foulger telur þessa skýringu ekki standast, en segir jarðskorpuna einfaldlega of þykka til að hægt sé að skýra hana þannig.

Islandia náði yfir 600.000 ferkílómetra, eða sexfalda stærð Íslands

Hún telur að Ísland sé efsti hluti meginlands sem náði hafi yfir 600.000 ferkílómetra í Norður-Atlantshafi og kallar þetta sokkna land Íslandíu.

 

Foulger telur Íslandíu hafa verið hluta af risalandinu Pangeu, þar sem allt þurrlendi var samankomið þar til fyrir um 175 milljónum ára.

 

Þegar Evrópu og Ameríku tók að reka í sundur, sökk Íslandía í sæ og nú stendur aðeins Ísland upp úr.

 

Bresku vísindamennirnir vilja nú rannsaka jarðskorpuna undir Íslandi í leit að steinefnum sem gætu sannað hvort Íslandía hafi í rauninni verið til.

 

Reynist þessi meginlandskenning rétt væri það auðvitað áhugavert frá jarðfræðilegu sjónarhorni en yki um leið líkurnar á olíu- og gaslindum neðansjávar kringum landið.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: EBBE RASCH

Shutterstock,© Howell Williams/NOAA

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

NÝJASTA NÝTT

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Maðurinn

Vanþroskað tvíburafóstur fjarlægt úr heila ársgamallar stúlku

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

6

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

6

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

Maðurinn

Hvers vegna þarf eldra fólk minni svefn?

Lifandi Saga

Fjöldamorðin í Katyn: Stalín hugðist brjóta Pólverja á bak aftur

Maðurinn

Matseðill morgundagsins: Skordýrabrauð með ostlíki úr geri

Maðurinn

Ljós frá símum og tölvum styttir ævina

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Maðurinn

Hvernig er best að fara á klósettið?

Maðurinn

Auðmaður vill drekka úr æskubrunninum

Maðurinn

Þess vegna þyngist þú með aldrinum

Maðurinn

Íhugun getur breytt heila þínum

Maðurinn

Erum við fædd matvönd?

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Inúíta höfðu engan beinan aðgang að ferskum ávöxtum eða grænmeti, en hvernig gátu þeir forðast skyrbjúg, sem hrjáði t.d. marga sjómenn?

Menning

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.