Maðurinn

Eru í raun til A- og B- manneskjur?

Oft er talað um A- og B- manneskjur og að viðkomandi tilheyri öðrum hópnum. En eru þessir tveir hópar raunverulega til, eða er það bara mýta?

BIRT: 28/02/2023

Vísindin hafa sýnt fram á að til eru mismunandi, náttúruleg svefnmynstur hjá fólki. Og tvö grundvallarmynstur eru einmitt þau sem í daglegu tali eru kölluð A- og B-manneskjur.

 

A-manneskjur eru með hressasta móti snemma á morgnana, en þreytast líka snemma á meðan B-manneskjur vakna seint en geta aftur á móti haldið sér vakandi langt fram eftir kvöldi.

 

Tilvist A- og B-fólks kom fyrst fram hjá  þýska geðlækninum Emil Kraepelin í upphafi 20. aldar.

 

Hann fékk hugmyndina um þessar tvær gerðir með samtölum við sjúklinga sína, sem hann uppgötvaði að flokkuðust venjulega í einn af tveimur flokkum og því fann hann upp hugtökin A- og B-manneskja.

 

Svefnvenjur geta ráðist af genum

Í dag telja vísindamenn að svefnvenjur stjórnist af erfðum..

 

Þetta kemur fram í  rannsókn frá árinu 2017 sem sjö bandarískir vísindamenn gerðu.

Það eru sex hópar fólks

Rússneski svefnrannsakandinn Arcady A. Putilov hefur fundið A- og B-manneskjur- og eins fjóra aðra svefnvenjuhópa.

Morguntýpan (A-manneskja)

A-fólk er hresst á morgnana og í meðallagi hresst um miðjan dag en þreytist snemma kvölds.

Kvöldtýpan (B-manneskja)

B-fólk er þreytt á morgnana, í meðallagi hresst um miðjan dag og hresst á kvöldin.

Virka týpan

Þessi hópur er venjulega frekar ferskur allan daginn.

Hádegislúratýpan

Byrjar daginn hress, þreytist um miðjan dag og endar sæmilega hress að kvöldi til.

Dagtýpan

Þessi hópur byrjar daginn rólega, er sérlega hress um miðjan dag og endar daginn sæmilega hress.

Meðallagstýpan

Þessi hópur hefur jafna en frekar lága orku allan daginn.

Vísindamennirnir rannsökuðu m.a. tvíbura sem ólust upp hvor í sínu lagi og komust að því að þeir voru í sama svefnvenjuhópi óháð umhverfi.

 

Ef svefnvenjur eru í raun bundið genunum, gæti það hafa skipt máli fyrir þróun mannsins.

 

Veiðimanna – og safnarasamfélög fortíðarinnar á svæðum þar sem voru rándýr eða aðrir hópar manna, var nánast alltaf einhver sem var vakandi og gat staðið vaktina.

 

En þrátt fyrir að það séu að minnsta kosti tveir – og jafnvel sex mismunandi svefnvenjuhópar manna, sem hinn rússneskur vísindamaður hélt fram að hann hefði uppgötvað árið 2017, virðist vera að heildarþörfin fyrir svefn sé nokkurn vegin sú sama hjá öllum.

 

Þörfin er á milli átta og 11 tíma fyrir börn og unglinga og milli sjö og níu tíma fyrir fullorðna.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: NIELS HALFDAN HANSEN

Shutterstock,

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Eðlisfræðingar afnema hlutlægan raunveruleika 

Lifandi Saga

Af hverju vill Indland heita Bharat?

Lifandi Saga

Hve mikið af gulli fannst í gullæðinu?

Alheimurinn

Með þvergöngu Venusar var hægt að mæla sólkerfið

Lifandi Saga

Uppreisn Castros velti einræðisherranum úr sessi

Lifandi Saga

Ástæðan fyrir falli Tróju

Alheimurinn

Dálítill fróðleikur um eitt helsta afrek mannsandans 

Náttúran

Hér eru aðeins leyfð kvendýr og afkvæmi þeirra: Kvennasambýli hafsins

Náttúran

Hvernig myndast haglél?

Maðurinn

Hvað er stífkrampi?

Alheimurinn

Af hverju eru plánetur og sólir alltaf kúlulaga?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is