Lifandi Saga

Hvenær fóru Skotar að nota skotapils?

Skotapilsið var fljótt sameiningartákn Skota en var þyrnir í augum Breta sem bönnuðu það um tíma.

BIRT: 08/02/2024

Þjóðbúningur Skota, skotapilsið, á rætur að rekja allt aftur til 16. aldar þegar karlar í hálöndum Skotlands fóru að klæðast féileadh mór, eins konar ullarteppi sem þeir vöfðu utan um líkamann og héldu föstu með belti.

 

Neðri hluti klæðisins lafði niður á hnén en efri hlutinn gegndi hlutverki eins konar hlýrrar skikkju.

 

„Ullarteppi“ þessi voru einungis notuð í hálöndunum þar sem þau vörðu eigendur sína gegn vindum og veðri og gerðu þeim kleift að hreyfa sig að vild á svæði sem enga vegi var að finna á.

 

Á láglendinu sem einkenndist af meiri framförum, klæddust karlar síðbuxum og litu á feileadh mòr sem frumstæðan klæðnað sem enginn vildi láta sjá sig í.

 

Nútímalega, stutta skotapilsið er gert úr hefðbundnu ullarklæði og leit fyrst dagsins ljós í kringum 1720 þegar enski kaupsýslumaðurinn Thomas Rawlinson rak járnvinnslu í borginni Inverness.

 

Rawlinson hafði fengið sig fullsaddan af féileadh mór Skotanna sem hann áleit vera klunnalegan klæðnað og óþægilegan. Lausn hans fólst í því að klippa klæðið í tvennt, þannig að notendurnir þyrftu aðeins að klæðast neðri hlutanum. Þessi nýjung Rawlinsons vakti athygli íbúanna á staðnum og brátt breiddist siðurinn einnig um allt hálendið.

 

Árið 1746 bönnuðu Bretar skotapils og önnur skosk einkenni en Bretar höfðu þá lagt Skota undir sig með valdi.

Málverk af Georg 4. í heimsókn sinni til Edinborgar árið 1822. Hátíðahöldin vegna heimsóknarinnar gerði hið sérstaka munstur að einskonar þjóðarmerki landsins.

Þegar bannið var numið úr gildi undir lok 18. aldar breyttist skotapilsið úr vefnaðarbút yfir í þjóðernisrómantískt tákn sem Skotar sameinuðust um.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Emrah Sütcü & Bue Kindtler-Nielsen

© David Wilkie/Royal Collection/Wikimedia

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Alheimurinn

Jörðin er að tæmast af málmum: Næst fer leitin fram úti í geimnum 

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

Tækni

Unnt er að breyta koltvísýringi og metangasi í hreinan orkugjafa með nýrri tímamótatækni

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is