Hverjir fengu fyrstir bóluefni við lömunarveiki?

Um árþúsundir hafði lömunarveikin herjað á manneskjur og þá einkum drepið börn, þegar læknirinn Jonas Salk tilkynnti árið 1953 nýtt bóluefni til sögunnar við þessum skelfilega sjúkdómi. En áður en hægt var að dreifa lyfinu varð að prófa það.

BIRT: 08/04/2023

LESTÍMI:

2 mínútur

Opinberlega var lömunarveiki útrýmt í Englandi árið 1984. En í ágúst 2022 tilkynntu heilbrigðisyfirvöld í London að öll ungabörn í milljónaborginni gætu fengið bóluefni gegn lömunarveiki – banvænum sjúkdómi sem ræðst á taugakerfið og er sértaklega skæður börnum.

 

Þessi tilkynning vakti furðu margra, yfirvöld höfðu fundið leifar veirunnar í skólpi frá mismunandi hverfum í borginni.

 

Það að börn geti fengið bóluefnið og þannig sloppið við lömunarveiki, má fyrst og fremst þakka bandaríska lækninum Jonas Salk.

Bóluefni Jonasar Salk var dreift um heim allan og bjargaði það lífi milljóna barna.

Lömunarveiki hvarf á nokkrum árum

Þann 26. mars 1953 greindi Jonas Salk frá því í útvarpserindi að hann hefði þróað fyrsta skilvirka bóluefnið við lömunarveiki. Þessum tíðindum var tekið með miklum fögnuði, því á árinu áður einu saman höfðu tugþúsundir lamast og um 3.000 látist vegna veirunnar.

 

Áður höfðu margir vísindamenn í áratug reynt að finna gott bóluefni. Jonas Salk hafði sjálfur hafist handa 1948 og aðeins fjórum árum síðar var bóluefni hans tilbúið. Það var fyrst prófað á sjálfboðaliðum sem höfðu fengið veikina sem og Jonas Salk og fjölskyldu hans.

Eftir þetta stóðu Bandaríkin fyrir einhverju umfangsmesta lyfjaprófi sögunnar þar sem um 1,3 milljónir skólabarna voru bólusettar. Í apríl 1955 tilkynntu yfirvöld síðan að þetta nýja bóluefni væri bæði skilvirkt og öruggt og í kjölfarið voru landsmenn bólusettir.

 

Ári síðar hafði smitum fækkað úr um 60.000 niður í einungis 6.000 og upp úr 1960 var svo gott sem búið að útrýma lömunarveiki.

BIRT: 08/04/2023

HÖFUNDUR: EMRAH SÜTCÜ

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: © Nationaal Archief.

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is