HVAÐ ER GREINDARVÍSITALA? – HVAÐ ER AFBURÐAGREIND? – ER HÆGT AÐ AUKA GREIND SÍNA?
HVAÐ ER GREINDARVÍSITALA?
Greindarvísitala er mælikvarði á greind
Greindarvísitala er mæld á IQ-kvarða (Intelligence Quote) og útkoman byggist á því hve vel þú stendur þig á stöðluðum greindarprófum.
Verkefni í greindarprófi byggjast oft á getu á málrænum, sjónrænum og óhlutbundnum sviðum ásamt t.d. stærðfræði, lesskilningi og minni.
Þótt mismunandi greindarpróf byggist á mismunandi úrlausnarefnum eiga þau það öll sameiginlegt að meðaltalið á IQ-kvarðanum er 100.
Til viðbótar er kvarðinn samhverfur þannig að t.d. lenda jafnmargir undir 70 og yfir 130.
Hvað er eðlileg greind?
Eðlileg greind er skilgreind sem greind milli 90 og 110 á IQ-kvarðanum.
HVAÐ ER AFBURÐAGREIND
Álitið er að einungis 3% þeirra sem undirgangast greindarpróf mælist hærri en 130.
Greind langflestra er á bilinu 90-110 og þess vegna er þetta bil talið eðlileg greind.
Bandaríkjamaðurinn William James Sidis (1898-1944) er talinn greindasti maður sem uppi hefur verið. Hann hafði ótrúlega hæfni í stærðfræði og hafði vald á 55 tungumálum. Greind hans var aldrei mæld nákvæmlega en er talinn hafa verið á bilinu 250-300.
IQ-kvarðinn raðar á greindarstig
Til eru ýmsir mismunandi IQ-kvarðar en mest notaður er Wechsler-greindarkvarðinn sem sálfræðingurinn David Wechsler þróaði 1939.
Röðun á Wechsler-kvarða er svona:
- 130 og hærra: Afburðagreind
- 120-129: Mjög góð greind
- 110-119: Yfir meðallagi
- 90-109: Meðalgreind
- 80-89: Undir meðallagi
- 70-79: Slök greind
- 69 og lægra: Mjög slök greind
LESTU EINNIG
Greind skiptist á mörg svið
Strax fyrir tæpri öld sýndi breski sálfræðingurinn Charles Spearman fram á að fólk sem skorar hátt á einni gerð greindarprófs er líklegt til að skora líka hátt í öðrum greindarprófum, jafnvel þótt þau byggðu á allt annars konar hæfni.
Þetta stafar af því sem nefnt er „almenn greind“ – g – sem er arfgengur eiginleiki sem í raun sýnir hversu vel heilinn starfar – svo sem hve hratt boð berast um taugabrautir eða hversu vel taugabrautir tengja mismunandi heilastöðvar.
Fljótandi og kristölluð greind
Þessi g-þáttur er oft álitinn sjálfur kjarni greindarinnar og aðrir vísindamenn hafa síðar reynt að skipta honum upp í undirsvið.
Mestrar viðurkenningar njóta hugtökin:
* – Fljótandi greind
* – Kristölluð greind
Með kristallaðri greind er þá átt við hæfnina til að nýta alla þekkingu sína og reynslu við að leysa viðfangsefni.
Fljótandi greind táknar hins vegar hæfnina til rökrænnar hugsunar og skapandi lausna án þess að nýta eldri þekkingu eða reynslu.
ER HÆGT AÐ AUKA GREIND SÍNA?
Greindin er í genunum
G-þáttur einstaklingsins og þar með hin almenna greind erfist að stórum hluta.
Tvíburarannsóknir sýna að a.m.k. 40% af mismuninum á greind tveggja barna stafar af genunum.
Í uppvextinum eykst þýðing genanna. Ástæðan er sú að heilinn þarf síður að takast á við miklar áskoranir fyrstu árin og heilagetan kemur því ekki að fullu í ljós.
Í takti við aukið nám og erfiðari viðfangsefni skipta erfðirnar meira máli varðandi úrlausn viðfangsefna heilans.
Þannig getur þýðing genanna varðandi greind náð alveg upp í 80% á fullorðinsaldri.
Fljótandi greind má auka
Þótt greind sé þannig að miklu leyti fyrirfram ákvörðuð við fæðingu tókst sálfræðingnum Susanne Jaeggi árið 2008 að sýna fram á að hægt er að auka fljótandi greind sína með því að efla vinnsluminni heilans.
Í hugtakinu vinnsluminni felst t.d. hæfnin til að muna símanúmer þann skamma tíma sem líður frá því að maður heyrir númerið þangað til maður velur það á símanum.
Vinnsluminnið er auðvelt að þjálfa með svokölluðu „dual n-back“-prófi en slík próf má finna á netinu. Rannsóknir Susanne Jaeggi og fleiri vísindamanna sýna að 20 mínútna minnisþjálfun á dag í 20 daga getur bætt greindina um 3-4 stig.
LESTU EINNIG
Góð greind eykur líkur á velgengni
Þótt greindarpróf séu oft tortryggð taka flestir vísindamenn þau alvarlega.
Það hefur nefnilega sýnt sig að samhengi er milli greindarvísitölu og velgengni í lífinu.
Fólk sem lendir undir 90 á IQ-kvarðanum á fimmfalt frekar á hættu að búa við fátækt en fólk sem nær yfir 110.
Margar rannsóknir hafa líka sýnt fram á náið samhengi milli greindarvísitölunnar og þess að fá góða vinnu og halda henni.
