Náttúran

Dýr í útrýmingarhættu eiga afturkvæmt

Tilteknar tegundir hafa verið á barmi útrýmingar. En náttúruvernd og ódrepandi löngun til að lifa af hafa nú bjargað mörgum tegundum frá því að deyja alveg út.

BIRT: 22/01/2023

Hjörtur snýr aftur til Kína. Skottúr til Englands kom Davíðshirtinum til bjargar.

Síðasti Davíðshjörturinn í Kína var skotinn til bana árið 1905. Til allrar hamingju hafði jarlinn af Bedford í Englandi flutt inn örfá dýr þessarar tegundar skömmu áður. Alls átján dýr voru flutt heim til Kína árið 1985 en þau hafa nú fjölgað sér allverulega síðan og í dag lifa alls 700 Davíðshirtir úti í náttúrunni í Kína.

Japanar útrýmdu þjóðarfuglinum. Sjö stakir fuglar fundust í Kína.

Þrátt fyrir að japanski íbís-fuglinn sé þjóðarfugl Japana drapst síðasti fuglinn sem lifði úti í náttúrunni í Japan árið 2003. Þökk sé sjö fuglum sem fundust í Kína er eitt hundrað íbís-fuglum nú sleppt út í náttúruna árlega eftir að hafa klakist út í útungunarstöðvum.

Minni kolanotkun kom heimskautarefnum til bjargar. Einungis fjögur got komust á legg árið 1999.

Heimskautarefurinn er algerlega háður því að leggja sér til munns læmingja. Súrt regn af völdum kolaorkuvera olli því að læmingjastofninn minnkaði allverulega með þeim afleiðingum að heimskautarefurinn þurrkaðist nærri því út. Færri kolaorkuver í Englandi gagnast nú refunum við að ná sér á strik aftur.

Vísundar lifa góðu lífi í Póllandi. Vísundar lifa nú úti í náttúrunni í Evrópu í fyrsta sinn í 250 ár.

Evrópskum vísundum hafði fækkað niður í 13 dýr. Árið 1952 var vísundum svo sleppt lausum í Bialowieza-skóginum í Póllandi og mildir vetur undanfarinna áratuga hafa haft einkar vænleg áhrif á þessi 900 kg þungu dýr, svo nú lifa þar alls 4.000 dýr.

Gæsir sigruðust á innrásarsveitunum. Svín og rottur lögðu Hawaii undir sig.

Hawaii-gæsin er sjaldséðasta gæs jarðar. Eftir að mennirnir fluttu með sér svín, ketti, hunda og rottur til Hawaii fækkaði gæsunum niður í einungis 30 fugla árið 1952. Þessir fuglar náðust lifandi og voru aldir í búrum, með þeim afleiðingum að nú lifa þar alls 2.500 gæsir.

Sauðnaut snúa aftur til Svíþjóðar Hægfara dýr voru auðveld bráð veiðimanna.

Sauðnaut lifðu á gjörvöllu heimskautasvæðinu en eftir umfangsmiklar veiðar var dýrin einungis að finna á Norður-Grænlandi og á eyjunum fyrir utan Kanada. Nú er verið að sleppa sauðnautum á tilteknum stöðum en sökum þess að margar aldir eru liðnar frá því að þau lifðu úti í náttúrunni eru þau álitin vera ágeng tegund í Svíþjóð.

Arnarungar grillaðir á háspennuvírum. Kanínuskortur olli hungursneyð.

Á árunum milli 1980 og 1990 drápust átta af hverjum tíu gammarnarungum af því að fljúga á háspennuvíra. Gammernir lifa einkum á kanínum og þegar þeim tók að fækka á sama tímabili, munaði minnstu að gammörninn yrði útdauður. Allt kapp er nú lagt á að breyta fyrirkomulagi háspennuleiðslanna með þeim afleiðingum að stofninn stækkar sem nemur sjö hundraðshlutum á ári.

Villihestar á beit á gresjunni. Przewalskis-hestarnir endurvekja „Serengeti Evrópu“.

Przewalskis-hestunum fækkaði niður í einungis sex dýr en hestur þessi gegnir afar mikilvægu hlutverki í dag, því honum, ásamt krónhjörtum og frumnautgripum, er ætlað að eiga hlut í að endurvekja „Serengeti Evrópu“, gríðarstór gresjusvæði sem ætluð verða fyrir þúsundir villtra dýrategunda.

Ofveiði var stunduð á arabísku steppuantílópunni. Útrýmingarflokkunin breyttist til hins betra.

Arabísku steppuantílópunni var útrýmt í náttúrunni á árunum upp úr 1970, sökum ofveiða. Þökk sé einkar velheppnuðu ræktunarátaki varð steppuantílópan fyrsta tegund heims sem öðlaðist flokkunina „í útrýmingarhættu“ eftir að hafa verið skilgreind sem „útdauð í náttúrunni“.

Hjörtur snýr aftur til Kína. Skottúr til Englands kom Davíðshirtinum til bjargar.

Síðasti Davíðshjörturinn í Kína var skotinn til bana árið 1905. Til allrar hamingju hafði jarlinn af Bedford í Englandi flutt inn örfá dýr þessarar tegundar skömmu áður. Alls átján dýr voru flutt heim til Kína árið 1985 en þau hafa nú fjölgað sér allverulega síðan og í dag lifa alls 700 Davíðshirtir úti í náttúrunni í Kína.

Japanar útrýmdu þjóðarfuglinum. Sjö stakir fuglar fundust í Kína.

Þrátt fyrir að japanski íbís-fuglinn sé þjóðarfugl Japana drapst síðasti fuglinn sem lifði úti í náttúrunni í Japan árið 2003. Þökk sé sjö fuglum sem fundust í Kína er eitt hundrað íbís-fuglum nú sleppt út í náttúruna árlega eftir að hafa klakist út í útungunarstöðvum.

Minni kolanotkun kom heimskautarefnum til bjargar. Einungis fjögur got komust á legg árið 1999.

Heimskautarefurinn er algerlega háður því að leggja sér til munns læmingja. Súrt regn af völdum kolaorkuvera olli því að læmingjastofninn minnkaði allverulega með þeim afleiðingum að heimskautarefurinn þurrkaðist nærri því út. Færri kolaorkuver í Englandi gagnast nú refunum við að ná sér á strik aftur.

Vísundar lifa góðu lífi í Póllandi. Vísundar lifa nú úti í náttúrunni í Evrópu í fyrsta sinn í 250 ár.

Evrópskum vísundum hafði fækkað niður í 13 dýr. Árið 1952 var vísundum svo sleppt lausum í Bialowieza-skóginum í Póllandi og mildir vetur undanfarinna áratuga hafa haft einkar vænleg áhrif á þessi 900 kg þungu dýr, svo nú lifa þar alls 4.000 dýr.

Gæsir sigruðust á innrásarsveitunum. Svín og rottur lögðu Hawaii undir sig.

Hawaii-gæsin er sjaldséðasta gæs jarðar. Eftir að mennirnir fluttu með sér svín, ketti, hunda og rottur til Hawaii fækkaði gæsunum niður í einungis 30 fugla árið 1952. Þessir fuglar náðust lifandi og voru aldir í búrum, með þeim afleiðingum að nú lifa þar alls 2.500 gæsir.

Sauðnaut snúa aftur til Svíþjóðar Hægfara dýr voru auðveld bráð veiðimanna.

Sauðnaut lifðu á gjörvöllu heimskautasvæðinu en eftir umfangsmiklar veiðar var dýrin einungis að finna á Norður-Grænlandi og á eyjunum fyrir utan Kanada. Nú er verið að sleppa sauðnautum á tilteknum stöðum en sökum þess að margar aldir eru liðnar frá því að þau lifðu úti í náttúrunni eru þau álitin vera ágeng tegund í Svíþjóð.

Arnarungar grillaðir á háspennuvírum. Kanínuskortur olli hungursneyð.

Á árunum milli 1980 og 1990 drápust átta af hverjum tíu gammarnarungum af því að fljúga á háspennuvíra. Gammernir lifa einkum á kanínum og þegar þeim tók að fækka á sama tímabili, munaði minnstu að gammörninn yrði útdauður. Allt kapp er nú lagt á að breyta fyrirkomulagi háspennuleiðslanna með þeim afleiðingum að stofninn stækkar sem nemur sjö hundraðshlutum á ári.

Villihestar á beit á gresjunni. Przewalskis-hestarnir endurvekja „Serengeti Evrópu“.

Przewalskis-hestunum fækkaði niður í einungis sex dýr en hestur þessi gegnir afar mikilvægu hlutverki í dag, því honum, ásamt krónhjörtum og frumnautgripum, er ætlað að eiga hlut í að endurvekja „Serengeti Evrópu“, gríðarstór gresjusvæði sem ætluð verða fyrir þúsundir villtra dýrategunda.

Ofveiði var stunduð á arabísku steppuantílópunni. Útrýmingarflokkunin breyttist til hins betra.

Arabísku steppuantílópunni var útrýmt í náttúrunni á árunum upp úr 1970, sökum ofveiða. Þökk sé einkar velheppnuðu ræktunarátaki varð steppuantílópan fyrsta tegund heims sem öðlaðist flokkunina „í útrýmingarhættu“ eftir að hafa verið skilgreind sem „útdauð í náttúrunni“.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: STAFFAN WIDSTRAND,

Staffan Widstrand, Mireille de la Lez/Wild Wonders of Europe, Stefano Unterthiner/Wild Wonders of Europe,Vincent Munier/Wild Wonders of Europe,Milan Radisics/Wild Wonders of Europe,

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

5

Maðurinn

3 ókostir við greind

6

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

6

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

Vanþroskað tvíburafóstur fjarlægt úr heila ársgamallar stúlku

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Lifandi Saga

Hvenær voru fóstureyðingar gerðar frjálsar í Bandaríkjunum?

Maðurinn

Hvers vegna þarf eldra fólk minni svefn?

Náttúran

Glæpir borga sig

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Maðurinn

Hvernig er best að fara á klósettið?

Maðurinn

Auðmaður vill drekka úr æskubrunninum

Hvernig myndast krabbamein?

Allt byrjar þetta með einni frumu sem skiptir sér skyndilega á óeðlilegan hátt og hættir þar með að hlusta á eðlileg vaxtarboð líkamans.

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.