UM PÓLSTJÖRNUNA
Stjörnuna Polaris, einnig kölluð Pólstjarnan, er auðvelt að koma auga á í vetrarmyrkri. Stjarnan fékk nafn sitt vegna þess að hún er mjög nálægt norðurpóli himins – punkturinn lóðrétt fyrir ofan landfræðilegan norðurpól jarðar – og hún er því alltaf staðsett í norðurátt.
Í augnablikinu er Pólstjarnan u.þ.b. þrjá fjórðu úr gráðu frá norðurpóli himins en hún færist hægt og rólega nær og um árið 2100 verður stjarnan aðeins hálfri gráðu frá norðurpólnum.
Á nóttunni snýst allur stjörnubjartur himinninn í kringum Pólstjörnuna.
Stjarnan mun svo fjarlægjast norðurpólinn – eða að því er virðist. Reyndar er það norðurpóll himinsins sem hreyfist vegna hreyfingar jarðar um snúningsás sinn.
Pólstjarnan er svokallaður gulur ofurrisi sem hefur 5,4 sinnum meiri massa en sólin okkar en eftir nokkur þúsund ár mun hún breytast í gríðarstóran rauðan risa.
Þú munt alltaf sjá Pólstjörnuna uppi á rúmlega hálfum himni í norðri. ATH. á myndinni ætti hún að vera aðeins ofar en sýnt er.
Hvar og hvenær?
Allt árið um kring og á öllum tímum nætur sérð þú Pólstjörnuna í norðurátt, á himni í hæð sem samsvarar þeirri norðlægu breiddargráðu sem þú ert að skoða frá. Frá Reykjavík er það um 64 gráður.
Hér sýnir hún ekki norður alveg eins skýrt og á suðlægri stöðum þar sem hún er svo hátt á lofti.
Þú finnur norður til dæmis með áttavita eða með áttavita í farsíma. Rúmlega hálfa leið uppi á himni má greinilega sjá nokkuð bjarta stjörnu – þú ættir sjaldan að vera í vafa þegar þú sérð hana.
Þú getur líka fundið hana með því að horfa á stjörnumerkið Karlsvagninn. Dragðu línu á milli stjarnanna tveggja yst á „kassanum á vagninum“ og lengdu hana fjórfalda lengdina á milli stjarnanna tveggja í norðurátt – þar er Pólstjarnan.
