Alheimurinn

Stjörnuhiminninn í janúar 2025

Lofsteinar, fjarlægar plánetur og litríkar geimþokur. Hér birtum við leiðarvísi um næturhimininn í janúar 2025.

BIRT: 04/01/2025

Þetta geturðu séð á næturhimni núna

Á heiðskírri nóttu sérðu um 5.000 stjörnur með berum augum. Flestar plánetur sólkerfisins sjást án nokkurra hjálpartækja.

 

Þú getur greint hraunbreiður og loftsteinagíga tunglinu. Og líka miðbik Andrómetuþokunnar í 2.5 milljóna ljósára fjarlægð.

 

Með venjulegum handkíki fjölgar stjörnunum í 100.000 og þú greinir líka fjarlægar geimþokur, loftsteina og tungl annarra plánetna.

 

Lifandi vísindi vísa veginn og hér geturðu séð hvert þú á að horfa og hvenær.

Yfirlit

1. Hápunktar janúarmánaðar 2025

 

2. Sjáanleg stjörnumerki í janúar 2025

 

3. Sjáanlegar plánetur í janúar 2025

Hápunktar janúarmánaðar 2025

Hvaða stjarna er þarna við hlið tunglsins?

Næturnar í kringum 10 janúar gætirðu orðið undrandi á þeirri stjörnu sem skín mjög skært við hliðina á tunglinu. Í rauninni er þetta plánetan Júpíter, stærsta pláneta sólkerfisins.

 

Á kvöldhimni fyrstu dagana í janúar má líka sjá Venus í grennd við tunglið. Í janúar rís Venus í suðri og hækkar á lofti fram eftir janúar, en verður svo komin yfir á morgunhimin í mars.

 

Og laust fyrir miðjan mánuðinn ber Mars líka nálægt tunglinu. Mars þekkist ágætlega á rauðleitum bjarma.

 

Tunglið ber líka nálægt Satúrnusi í fáeinar nætur snemma í janúar.

 

Hvenær er fullt tungl?

Tungl er fullt 13. janúar. Langi þig að nota tækifærið, skaltu allavega taka upp venjulegan handkíki. Í gegnum hann sérðu m.a. loftsteinagígana á yfirborðinu og stóru, dökku slétturnar, sem í raun eru margra milljarða ára gamlar hraunbreiður.

 

Sýnileg stjörnumerki í janúar 2025

Snúningur jarðar um möndul sinn og ferðalag hennar kringum sólina leiðir til þess að héðan séð tekur stjörnuhiminninn stöðugum breytingum. Þess vegna sjáum við ekki nema nyrstu stjörnumerkin allt árið og sum þekkt stjörnumerki sjáum við ekki, aðeins að hluta eða í heild allt eftir árstíma.

 

Hér er yfirlit yfir helstu stjörnumerki sem eru sýnileg í janúar.

 

Stjörnumerki á norðurhimni nálægt miðnætti
  • Litli björn (Ursa Minor) – endar í pólstjörnunni

 

  • Sefeus (Cepheus)

 

  • Drekinn (Draco)

 

Stjörnumerki á austurhimni nálægt miðnætti

Stóri björn (Ursa Major) – Karlsvagninn er hluti Stóra bjarnar og bendir á pólstjörnuna.

 

  • Ljónið (Leo)

 

  • Gaupan (Lynx)

 

  • Boötes (Hjarðmaðurinn)

 

Stjörnumerki á suðurhimni nálægt miðnætti
  • Einhyrningurinn (Monoceros)

 

  • Óríon

 

  • Krabbinn

 

  • Vatnaskrímslið (Hydra)

 

  • Tvíburarnir (Gemini)

 

Stjörnumerki á vesturhimni nálægt miðnætti
  • Nautið (Taurus)

 

  • Ökumaðurinn (Auriga)

 

  • Hrúturinn

 

  • Perseus

 

  • Gíraffinn (Camelopardalis)

 

  • Andrómeda

 

Plánetur, sýnilegar á janúar 2025

Í janúar gefst tækifæri til að sjá sumar af plánetum sólkerfisins. Til þess þarf þó að velja ákveðin tímabil.

 

Venus í janúar

Venus er sjáanleg sem kvöldstjarna allan janúar. Hún rís sést fljólega eftir sólarlag í suð-suðvestri en rís lágt á himni og sest snemma. Upp úr miðjum mars tekur hún að sjást sem morgunstjarna

 
Mars í janúar

Mars sést allan janúar. Hann sést í norðaustri eða eftir sólarlag og færist ofar uns hann nær ríflega 50° yfir sjóndeildarhring en fer svo að síga og er lágt á himni í norðvestri þegar birtir.

 
Júpíter í janúar

Júpíter sést allan janúar. Reikistjarnan er vel yfir sjóndeildarhring í austri eða suðaustri við sólsetur, færir sig svo ofar þar til hún nær um 55 gráðum yfir sjóndeildarhring í suðri á kvöldin. Plánetan fer svo að síga þar til plánetan hverfur við sjóndeildarhring í norðvestri snemma morguns.

 

Satúrnus í janúar

Satúrnus sést allan janúarmánuð, en er snemma á ferð og sest um tíuleytið á kvöldin.

 

Úranus í janúar

Úranus sést allan janúar. Hann er risinn í suðaustri þegar myrkvar, færir sig ofar til suðurs og svo í norðvestur þar sem hann hverfur okkur við sjóndeildarhring síðla nætur.

 

Aðrir himinhnettir í janúar

Tunglið er hálft og vaxandi 6. janúar, fullt tungl 13. janúar, hálft og minnkandi 21. janúar og nýtt tungl kviknar 29. janúar.

HÖFUNDUR: Christian Ammitzbøll Juul

Shutterstock,

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

Alheimurinn

Stjörnufræðingar leita langt eftir svörum: Er líf í alheiminum?

Heilsa

Hvers vegna verður okkur kalt þegar hitinn hækkar?

Náttúran

Bakteríur grafa eftir gulli

Lifandi Saga

Barbarossa: Illskeyttur sjóræningi soldánsins fór ránshendi á Miðjarðarhafi

Maðurinn

Gleymdu erfðum og umhverfi: Persónuleikinn stafar af tilviljunum

Maðurinn

Af hverju hressumst við af koffeini?

Maðurinn

Ný tækni les hugsanir

Lifandi Saga

Bernska útilegunnar

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is