Árið 2017 sást aftur gríðarstór vök í suðurskautsísnum á gervihnattamyndum.
Þessi vök hefur ítrekað opnast niður í hafið undir ísnum, staðið opin í fáein ár en lokast síðan aftur.
Fyrirbrigðið hefur vakið athygli, enda óneitanlega nokkuð sérstakt, en nú hafa vísindamenn hjá Kaliforníuháskóla og Gautaborgarháskóla fundið skýringu á því hvers vegna Maud Rise-vökin er einungis sjáanleg um tiltekið skeið.
Stórar vakir í heimskautaís veita mikilvægan aðgang að fæðu fyrir m.a. rostunga, hvali, þorsk og milljónir sjófugla.
Maud Rise-vökin myndast í um eins kílómetra þykkum ís og er ekki jafnstór í hvert skipti sem hún opnast. 1970 var stærð hennar áætluð á borð við Nýja-Sjáland.
Öflugir sjávarstraumar og vindar
Með því að nota tölvulíkön og gervihnattamyndir tókst vísindamönnunum að greina þrjá þætti, sem til skiptist opna vökina og loka henni.
Niðurstaðan er sú að það sé blanda vinda, sjávarstrauma og sérstöðu sjávarbotnsins, sem þarna beinir hita og seltu upp í íshelluna.
Á þeim tímabilum þegar vökin opnast eru bæði öflugri sjávarstraumar og vindar í og við Weddelhafið, þar sem vökin myndast.
Vindar hreyfa við ísnum þannig að lítið op myndast niður í hafið. Nýr ís tekur að myndast í þessu gati, en vindarnir gefast ekki upp og við afl þeirra bætast öflugri sjávarstraumar sem veita hárri sjávarsúlu með hlýjum, söltum sjó upp á við.
Þetta auðveldar umskipti hita og seltu í yfirborðinu, samkvæmt niðurstöðu rannsóknarinnar.
Gervihnattamynd af hinni dularfullu Maud Rise-vök við Weddelhafið við suðurpólinn.
Seltujafnvægi verður stöðugra viðheldur uppstreymi seltu og hita til yfirborðsins.
Þegar vökin lokast er ástæðan sú að sjórinn hefur kólnað og megnið af þeim salta sjó, sem legið hefur í yfirborðinu, sekkur til botns.
Þegar þetta er skrifað er Maud Rise-vökin orðin svo lítil að hún sést illa úr lofti.
Vakir í ísnum eru almennt mikilvægar fyrir vistkerfin við pólana og hafa m.a. áhrif á það hvernig hafstraumar beina för um hnöttinn.
Við eyjarnar norðan við Kanada eru margar vakir, en sú þeirra sem mest hefur verið rannsökuð er North Water í Baffinflóa. Við norðaustanvert Grænland er líka gríðarstór vök, sem kallast Northeast Water-vökin.
En í þessari rannsókn kemur ekki fram hvort að einhverju leyti megi yfirfæra niðurstöðurnar á þessar vakir.
