Sex ferðamenn hafa nú látið lífið á hinum vinsæla ferðamannastað Vang Vieng í Laos á skömmum tíma.
Orsök dauðsfallanna hefur ekki verið staðfest opinberlega en nokkrir alþjóðlegir fjölmiðlar greina frá því að fólkið hafi látist vegna neyslu áfengis sem var eitrað af metanóli.
Wayne Carter er leiðandi vísindamaður í eiturefnafræði og sérfræðingur í eitrunum við háskólann í Nottingham á Englandi.
Hann útskýrir hér hvernig metanóleitrun hefur áhrif á líkamann á sameindastigi – og hvers vegna jafnvel litlir skammtar geta verið banvænir.
Metanól setur af stað lífshættulega keðjuverkun í líkamanum
Metanól, einnig kallað tréspíritus, er eitrað form áfengis. Það er oft notað sem leysiefni í vörur eins og rúðuvökva og ilmvatn.
Vökvanum er stundum – ólöglega – bætt í áfenga drykki vegna þess að hann er ódýrari en etanól sem er áfengið sem venjulega er að finna í brenndum drykkjum.
En það er stórhættulegt, segir Wayne Carter, sérfræðingur í áfengiseitrun, í viðtali við Lifandi vísindi.
Metanól er litlaust og lyktarlaust og því ómögulegt að greina það í drykk. Og ef vökvans er neytt getur hann valdið alvarlegri eitrun, útskýrir hann.
„Metanól í líkamanum brotnar fyrst niður í efnið formaldehýð (CH₂O) og síðan í maurasýru (HCO₂H) og loks í koltvísýring (CO₂). Formaldehýð og maurasýra eru bæði eitruð og sýra blóðið sem getur leitt til alvarlegs skaða eða dauða,“ segir Wayne Carter við Lifandi vísindi.
Etanól getur valdið eitrun í miklu magni en metanól er mun hættulegra þar sem það breytist í eiturefni sem geta valdið blindu eða dauða. Erfitt er að greina muninn þar sem efnin bragðast og lykta eins.
Jafnvel lítið magn getur verið banvænt.
Banvænn skammtur er mismunandi eftir einstaklingum en er í kring um 1 gramm á hvert kg líkamsþyngdar.
Sérfræðingurinn útskýrir að þótt etanól geti einnig verið eitrað í miklu magni séu sýrurnar sem verða til við niðurbrot metanóls mun hættulegri.
„Maurasýra sem myndast úr metanóli er tiltölulega sterk sýra miðað við ediksýru sem myndast úr etanóli. Auðvitað geturðu samt fengið etanóleitrun en þú þarft mun stærri skammt en af metanóli,“ útskýrir Wayne Carter.
Hjörtu okkar slá 100.000 sinnum á sólarhring. Vísindamenn hafa nú komist að raun um að hver einasti sláttur hefur áhrif á heilann þannig að skynfærin slævast, sársaukaþröskuldurinn hækkar og tilfinningarnar verða næmari.
Metanóleitrun er hægt að meðhöndla með etanóli eða hinu sérstaka móteitri Fomepizole sem kemur í veg fyrir að líkaminn brjóti metanól niður.
Hins vegar, án bráðrar meðferðar, getur eitrunin fljótt orðið banvæn.
Það er líklega atburðarásin sem hefur leitt til dauðsfallanna í Laos, áætlar eiturefnafræðingurinn.
„Vandamálið er að metanóleitrun byrjar oft með þeirri kunnuglegu tilfinningu að verða drukkinn. En með tímanum geta alvarlegri einkenni komið fram, allt frá höfuðverk og svima upp í sjónhimnuskemmdir og blindu og að lokum dauða,“ segir Wayne Carter.
Yfirvöld á staðnum rannsaka nú hvernig metanól hafi komist í áfengu drykkina og hvort hætta sé á að fleiri séu í lífshættu.
