Tækni / Byggingar
Lestími: 2 mínútur
Í hvert sinn sem verkfræðingar reisa háa byggingu hægja þeir á snúningi jarðar en svo lítið að það er ekki mælanlegt en að sama skapi lengist þá sólarhringurinn um jafn tormælanlegan tíma.
Því hærri og þyngri sem skýjakljúfurinn er og eftir því sem hann er nær miðbaug, verða áhrifin á snúningshraða jarðar meiri.
Fyrirbrigðið á sér eðlisfræðilega skýringu í eðli hluta á snúningi. Ef massi snúningshlutarins færist til, hefur það áhrif á snúninginn.
Færist massinn nær miðju hlutarins eykst snúningshraðinn en færist hann fjær miðjunni minnkar hraðinn.
Þess vegna hægir örlítið á jörðinni í hvert sinn sem skýjakljúfur rís upp frá yfirborðinu.
Þetta sést vel á skautadansara sem snýst hratt í pírúettu en þegar dansarinn teygir út handleggina dregur úr hraðanum.
Hæsta bygging heims, Burj Khalifa í Dubai, er 828 metra há og vegur um 500.000 tonn – afar lítið í samanburði við radíus jarðar, 6.371 km og massa upp á 6.000.000.000.000.000.000.000 tonn.
Það hafði sem sagt næstum engin áhrif á snúningshraða jarðar, þegar Burj Khalifa reis upp frá yfirborðinu. Sólarhringurinn lengdist aðeins um fáeina milljónustu hluta úr milljarðasta hluta úr sekúndu.
500.000 tonn
vegur hæsta bygging heims, Burj Khalifa.
Áhrifin af hverri einstakri byggingu eru ein og sér svo lítil að þau eru ekki mælanleg. Og jafnvel allir skýjakljúfar heimsins hafa að samanlögðu ekki merkjanleg áhrif á lengd sólarhringsins.
Áhrifin eru t.d. miklu minni en áhrifin af þyngdarafli tunglsins sem lengja sólarhringinn um svo sem 0,0016 sekúndur á hverri öld.
Birt 10.06.2021
NIELS HALFDAN HANSEN