Menning og saga

Í hvaða menningu er leiklistin upprunnin?

BIRT: 04/11/2014

Í flestum frumstæðum samfélögum manna gegna trúarathafnir með söng, dansi og sérstökum búningum veigamiklu hlutverki. En leiklistin, í þeirri merkingu sem við notum orðið nú í hinni vestrænu menningu, varð ekki til fyrr en leikurinn losnaði úr tengslum við trúarbrögðin og fór þess í stað að fjalla um mannleg samskipti af ýmsu tagi, svo sem stjórnmál, siðgæði og ástir. Og þessi tengsl við trúarathöfnina rofnuðu fyrst í Grikklandi á 6. öld f.Kr., þegar Grikkir lögðu til hliðar hinn strangtrúarlega skilning á tilverunni og tóku þess í stað að leggja í hana öllu veraldlegri skilning sem fremur byggði á skynsemi en trú.

Gríska leikhúsið spratt upphaflega út úr árlegri vorhátíð, trúarathöfn, sem helguð var guðinum Dýonýsosi. Leikararnir klæddust dýrabúningum eða voru í gervi skógarpúka, sungu og dönsuðu og sagðar voru goðsögur af afrekum þessa guðs. En smám saman þróaðist þetta fyrirbrigði þannig að tekið var að segja sagnir af fleiri guðum og hetjum og að lokum einnig venjulegu fólki. Leikhúsfræðingar eru ekki alveg vissir um hvernig fyrstu leikritin hafa verið sett á svið, né um hvað þau hafa fjallað, en mikill fjöldi grískra vasa frá þessu tímabili eru skreyttir myndum úr leikritunum og koma sagnfræðingum þannig að miklu haldi. Vasarnir sýna að í upphafi hafa leiksýningarnar tengst frjósemisdýrkun en einmitt á því sviði hafa skógarpúkar gegnt allstóru hlutverki.

En þeir staðir þar sem leiksýningar voru, hafa margir varðveist fram á þennan dag og komið í ljós við uppgröft fornleifa. Það gildir t.d. um hið stóra Epidauros-leikhús frá því um 350 f.Kr. þar sem rými var fyrir 14.000 áhorfendur.

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Heilsa

Yfir helmingur jarðarbúa fær allt of lítið af lífsnauðsynlegum næringarefnum

Maðurinn

Nýleg rannsókn: Vika án nettengingar er holl fyrir sálina

Heilsa

Morgunmatur skiptir höfuðmáli fyrir geðheilsu barna og unglinga.

Alheimurinn

Milljarðamæringur fer í fyrstu geimgöngu sögunnar á vegum einkaaðila.

Náttúran

Af hverju er haustlauf í svo misjöfnum litum?

Lifandi Saga

Gleymdur frumkvöðull vökvaði eyðimörkina

Maðurinn

Hvers vegna gnísta sumir tönnum – og er það skaðlegt?

Lifandi Saga

Skilnaðir voru daglegt brauð í Róm og Babýlon

Maðurinn

Þannig búa sólageislar þig undir skammdegið

Lifandi Saga

Hvers vegna ríkir fjandskapur milli Bandaríkjanna og Íran?

Menning og saga

Örvæntingarfullur flughernaður yfir Ísrael

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is