Náttúran

Inngangurinn að helvíti

Í miðri Karakum-eyðimörkinni, nærri þorpinu Darvaza í Túrkmenistan, er að finna logandi gíg sem sést úr margra kílómetra fjarlægð að nóttu til. Gígurinn er ríflega 60 metrar á breidd og 20 metra djúpur og þar hefur eldur logað látlaust svo áratugum skiptir. Í næsta nágrenni við gíginn er mjög sterk brennisteinslykt, en íbúar á staðnum kalla gíginn „innganginn að helvíti“.

BIRT: 04/11/2014

Logarnir við Darvaza stafa frá brennandi lofttegund, en gígurinn er svonefnt jarðfall sem á rætur að rekja til þess er Túrkmenistan var eitt Sovétríkjanna og þar var borað eftir gasi neðanjarðar.

 

Til þess að gas geti hegðað sér líkt og á sér stað við Darvaza þurfa þrjú skilyrði að vera uppfyllt.

 

Í fyrsta lagi verður umhverfið áður fyrr að hafa verið þannig úr garði gert að gas gæti myndast.

 

Með þessu er átt við að það svæði sem nú er eyðimörk hafi eitt sinn verið allt öðruvísi umhorfs, með nægu vatni, þar sem síðar meir hafi safnast fyrir lífrænn framburður sem fór að rotna og hann síðan aftur verið þakinn með nýju setlagi. Þá hafi þrýstingurinn aukist, svo og hitastigið, og smám saman hafi þetta lífræna efni breyst í jarðgas.

 

Til þess að slíkar aðstæður myndist þarf að vera fyrir hendi holrými neðanjarðar, þar sem gasið getur varðveist, en yfirleitt er um að ræða örlítið bil á milli sandkorna ellegar þá sprungur í jörðu.

 

Að lokum verður jarðvegurinn að vera þannig úr garði gerður að hann hafi að geyma náttúrulegar gildrur, en með því er átt við staði sem gasið lekur niður í og kemst ekki upp úr aftur.

 

Yfirleitt er gasið lokað inni í setlögum sem ekkert kemst í gegnum. Þarna við Darvaza er gasgildruna að finna aðeins örfáa metra undir yfirborði jarðar. Þá hefur grunnvatn einnig seytlað niður í jörðina á þessum stað.

 

Vatnið hefur leyst upp kalkríka hluta af jarðveginum og valdið því að myndast hafa neðanjarðarhellar djúpt niðri í eyðimerkursandinum. Þegar borað var í jörðu varð fyrir bornum hellir fullur af gasi.

 

Skyndileg þrýstingsminnkun í hellinum, auk þungans af völdum borturnsins, hefur gert það að verkum að jarðvegurinn féll saman og þannig varð gígurinn til.

 

Gasið seytlaði út um barma gígsins og ákveðið var að kveikja í því til að koma í veg fyrir að það skaðaði fólk. Þegar fram liðu stundir kom svo í ljós að mjög mikið magn af gasi væri að finna þarna. Gígurinn hefur að minnsta kosti logað allar götur síðan, það er að segja í rúmlega fimmtíu ár.

 
 

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Lifandi Saga

Hanukkah: Kraftaverkahátíð gyðinga

Náttúran

Hvað eru eldur og logar?

Náttúran

Hvernig stendur á því að bæði heitt vatn og kaldur ís fljóta á vatni?

Alheimurinn

Hvað eru norðurljós?

Heilsa

Tilraun: Langvarandi fasta getur haft neikvæð áhrif

Náttúran

Hvað eru heimsálfurnar margar?

Maðurinn

Draumráðningar – Hvað þýða draumar þínir?

Náttúran

Vetrardvali tryggir lífsskilyrði dýra

Maðurinn

Góðir erfðavísar gera andlitið skakkt: Fögnum ósamhverfu!

Tækni

Ný rafhlöðutækni fyrir rafbíla dregur verulega úr hleðslutíma

Maðurinn

Fólk fætt í sveit er betur áttað.

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is