Nánustu ættingjar okkar, mannaparnir, hafa lengi vakið athygli vísindamanna vegna mannlíkra hæfileika sinna. Vísindamenn telja m.a. að þeir noti lækningajurtir gegn ýmsum ákomum, allt frá ormasýkingu til eymsla í vöðvum.
Og nú bæta atferlisfræðingar hjá Max Planck-stofnuninni enn við þennan lista.
Í rannsóknarskýrslu skýra vísindamennirnir frá því að þeir hafi uppgötvað áður óþekkt atferli hjá órangútankarli í Suaq Balimbing-regnskóginum á Súmötru í Indónesíu.
Skógurinn er verndarsvæði og heimili um 150 Súmötru-órangútana, sem eru í útrýmingarhættu.
Stórt sár á andliti
Daglega er fylgst með öpunum og við slíkar athuganir uppgötvuðu þýsku líffræðingarnir að karlapinn Rapus hafði fengið stórt sár í andlitið, trúlega í slagsmálum við annan karlapa.
Sárið sjálft var ekki tiltakanlega eftirtektarvert en öðru máli gegndi um meðhöndlun apans.
Þremur dögum síðar sáu þeir nefnilega hvernig Rakus reif gætilega blöð af plöntunni Fibraurea tinctoria, sem í Indónesíu kallast Akar Kuning.
Rakus tuggði blöðin og smurði svo safanum í sárið. Þetta endurtók hann hvað eftir annað í sjö mínútur og smurði plöntusafanum aðeins í sárið en hvergi annarsstaðar.
Hann lauk verkin með því að hylja sárið með tuggnu laufunum.
Umfjöllun BBC
Líffræðingarnir fylgdust náið með Rakusi næstu daga og sáu engin merki þess að sýking hefði borist í sárið. Eftir fjóra daga var sárið gróið.
„Það vakti athygli að Rakus hvíldi sig meira en venjulega eftir að hann fékk sárið,“ útskýrir Isabella Laumer í fréttatilkynningu og heldur áfram:
„Svefn hefur jákvæð áhrif þegar sár þurfa að gróa. Losun vaxtarhormóna, prótínsamruna eykst og frumuskiptingum fjölgar í svefninum.“
Verkjastillandi og hitalækkandi áhrif plöntu
Plantan Fibraurea tinctoria vex í hitabeltisskógum í Suðaustur-Asíu og er þekkt fyrir verkjastillandi og hitalækkandi áhrif. Hún er þar notuð í hefðbundin náttúrulyf til meðhöndlunar ýmissa sjúkdóma, m.a. malaríu.
Til viðbótar eru í plöntunni ýmis efnasambönd, sem eru þekkt fyrir bakteríu- og bólguhamlandi verkun.
Stóra spurningin er auðvitað sú hversu meðvituð notkun Rakusar á laufunum var og ekki síst hvaðan hann hefur þekkingu sína.
Vísindamennirnir segja hugsanlegt að hugmyndin hafi kviknað hjá einum einstaklingi eftir að plöntusafinn barst í sár og apinn tók eftir verkjastillandi áhrifum hans.
Annar möguleiki er sá að noktunin sé lærð og Rakus hafi tekið þekkinguna með sér frá upprunalegum heimkynnum.
Eins og aðrir órangútanar í Suaq-regnskóginum er Rakus fæddur annarsstaðar. Órangútankarlapar flytja sig um langan veg eftir kynþroskaaldur.
Vísindamennirnir eru þó umfram allt þeirrar skoðunar að þegar öll kurl koma til grafar ætti þessi uppgötvun að geta frætt okkur talsvert um það hvernig græðsla sára hefur lærst í langri þróunarsögu.
Rannsóknin birtist í vísindatímaritinu Nature.
