LESTÍMI: 9 MÍNÚTUR
,,KAFFI ER ÓHOLLT" - BÆÐI- OG
Orðspor kaffisins er ekki gott og það hefur verið tengt við bæði hjartasjúkdóma og krabbamein.
En á síðasta áratug hafa uppgötvast ýmsir heilsusamlegir kostir við kaffidrykkju.
Þetta gildir þó ekki um kaffiþamb, heldur aðeins ef kaffidrykkjan er í hófi. Mörkin liggja við 400 mg af koffíni á dag eða svo. Það samsvarar 4-5 bollum eða í mesta lagi einum lítra.
Meðal gagnlegra áhrifa eru minni dánarlíkur, einkum meðal hjartasjúklinga.
Kaffi virðist einnig veita nokkra vörn gegn parkinson, sykursýki 2 og lifrarsjúkdómum, m.a. lifrarkrabba.
Kaffið er þó enginn töfradrykkur. Mikið magn getur aukið kólesteról og aukið hættu á hjartasjúkdómum hjá fólki með tiltekið genaafbrigði.
Koffín er líka notað í mörg megrunarlyf vegna þess að það hraðar efnaskiptum og þar með fitubrennslu.
Því miður gætir þessara áhrifa mest hjá grannvöxnu fólki og hraðar efnaskiptum um allt að 29% en offitusjúklingar verða á láta sér nægja 10%.
1. Áhrif á heilann
Lítið magn koffíns léttir lund og bætir minni og athygli. Of mikið veldur pirringi og svefnleysi. Koffínsameindir binda sig við sömu viðtaka og adenósín, sem á að flytja boð um þreytu.
2. Hækkar blóðþrýsting
Mikið kaffi losar dópamín sem glæðir orku og virkni. Það eykur fitubrennslu um allt að 12% – en hækkar líka blóðþrýsting.
3. Minnkar matarlyst
Kaffi getur verið megrandi. Það minnkar matarlyst og kannski líka upptöku kolvetna í þörmum. En það eykur framleiðslu magasýru.
,,KAFFI EYKUR LOFTSLAGSVÁ" - SATT
Kaffi er ræktað í kaffibeltinu kringum miðbaug. Tveir þriðju af 2,25 milljónum daglegra kaffibolla eru drukknir í ESB og BNA.
Í rannsókn árið 2013 var kaffinu fylgt frá Kosta Ríka til Evrópu og losun gróðurhúsaloftegunda skoðuð. 36% losunar verða á leið til Evrópu en 64% innan Evrópu. Neytendur sjálfir losa mest, um 45%, þegar þeir laga kaffið. Á heimsvísu er koltvísýringslosun vegna kaffis um 103 milljón tonn.
Kg af gróðurhúsalofti á ef þú drekkur 1 bolla:
Kaffi
155kg
Vín
114 kg
Möndlumjólk
51 kg
Te
15 kg
,,KAFFIFRAMLEIÐSLA ER Í HÆTTU" - SATT
Heimsmarkaður fyrir kaffi stækkar ár frá ári.
2018 var kaffiframleiðsla 4,8% meiri en 2017. Allt kaffi kemur af tveimur gerðum kaffirunnans, Coffea arabica og Coffea robusta.
Að auki tilheyra Coffea-ættinni 122 villtar tegundir sem teljast mikilvægar þar eð gen úr þeim má nýta til að auka þol ræktunartegunda gegn skordýrum og loftslagsbreytingum.
Af alls 124 tegundum er meirihlutinn í útrýmingarhættu eða HEIL 60%
Þefköttur skítur rándýru kaffi
Ein tegund þefkatta étur fullþroskuð kaffiber en meltir ekki baunirnar sjálfar, þannig að þær skila sér með saurnum.
Ferð kaffibaunanna um meltingarveginn bætir þær og úr verður dýrasta kaffi í heimi, enda er framleiðslan ekki nema um 250 kíló ári og kaffibaunirnar handtíndar. Kopi Luwak heitir kaffið.
Birt: 10.11.2021
DAVID DRAGSTED
