Kynvitund og sjálfsmynd gæti hafa verið reikulli í evrópskri forsögu en við höfum haldið.
Það er alla vega meðal niðurstaðna rannsóknar hjá Göttingenháskóla í Þýskalandi þar sem hópur vísindamanna rannsakaði og greindi innihaldið í 1.252 forsögulegum gröfum á ýmsum stöðum í Evrópu.
Vísindamennirnir telja að allt að 10% einstaklinga í þessum gröfum gætu hafa verið fólk sem hvorki skilgreindi sig sem karl né konu – sem sagt það sem nú er kallað kynsegin.
„Rannsóknir á kynvitund á forsögulegum tíma hefur vakið deilur á síðustu áratugum og helsti átakapunkturinn er hversu altæk kynskiptingin hafi verið og ef ekki, þá hvert umfangið hafi verið,“ segja vísindamennirnir m.a. í niðurstöðum sínum sem nú hafa birst í Cambridge Archeological Journal.
Til að leita svara skoðuðu vísindamennirnir samhengið milli líffræðilegs og félagslegs kyns. Líffræðilegt kyn var ákvarðað á grundvelli beinarannsókna en félagslegt kyn var skoðað út frá því hvers konar hluti viðkomandi fékk með sér í gröfina.
Yfirleitt fundu menn vopn hjá karlmannsbeinum en skartgripi hjá beinum kvenna í þessum þúsundum grafa sem samkvæmt aldursgreiningum voru frá árabilinu 5500-1200 f.Kr. – sem sagt frá nýsteinöld og fram á bronsöld.
Í sex af sjö grafreitum í Þýskalandi, Austurríki og Ítalíu fannst ákveðinn minnihluti þar sem líffræðilegt kyn kom ekki heim og saman við þá muni sem lagðir voru í gröfina.
Vísindamennirnir lýsa því t.d. hvernig karlmaður hafði verið jarðsettur í Þýskalandi með höfuðbúnað úr kuðungum og fleiru sem annars var umbúnaður kvenna.
Á öðrum stað fannst beinagrind konu sem í gröfina fékk með sér steinaxir, fiskiöngul, villisvínstennur og tinnuhníf.
Hvenær varð fornleifafræðin til?
Hvenær byrjuðu menn að rannsaka fortíðina eins og fornleifafræðingar gera nú?
Vísindamennirnir segja að um 10% beinagrindanna hafi ekki fallið að hinu hefðbundna kynjamynstri sem karl eða kona en ekki var unnt að ákvarða kyn um 30% beinagrindanna.
„Tölurnar sýna að sögulega séð getum við ekki lengur litið á slík frávik sem „undantekningar“ frá reglu, heldur öllu fremur sem „minnihluta“ sem gætu hafa verið formlega viðurkenndir, verndaðir og jafnvel notið virðingar,“ segir dr. Eleonore Pape sem tók þátt í rannsókninni en starfar nú við þróunarmannfræðideild Max Planck-stofnunarinnar.
Hún undirstrikar þó að þessi túlkun sé aðeins ein af fleiri mögulegum og ítarlegri greiningar, t.d. DNA-greiningar, verði látnar útiloka skekkjur í kynákvörðun beina eða aðrar mögulegar villur sem kynnu að hafa orðið.
