Maðurinn

Þess vegna gagnast sápa svo vel gegn kórónuveirunni

Almenningur hamstraði spritt. Verslanir urðu uppiskroppa með birgðir sínar og fyrirtæki sem aldrei höfðu framleitt spritt hófust handa við framleiðslu þess. Handsápan haggaðist ekki úr búðunum en þó gagnast hún fullkomlega.

BIRT: 14/09/2020

Lestími: 3 mínútur

Við erum farin að kannast við útlitið. Útlínurnar minna einna helst á appelsínu sem negulnöglum hefur verið stungið í, sól eða þá tundurdufl frá síðari heimsstyrjöld.

Einkennandi broddarnir á veirunni, svonefnd bindi- eða broddprótein, eru lykillinn að velgengni veirunnar hvað varðar getuna til að smita fólk. Það er einmitt hér sem vonir eru bundnar við að greina megi veikan blett á þessari sérlegu veiru.

Jafnframt því sem hlaupkennt efni með miklu vínandamagni seldist eins og heitar lummur skyldi ætla að handspritt væri nákvæmlega það efni sem best gæti unnið bug á þessari nýju kórónuveiru. Því er hins vegar öðru nær.

Ef það er eitthvað sem vinnur bug á nýju veirunni er það nefnilega venjuleg handsápa.

Sápa leysir upp verndandi fituhjúp

SARS-CoV-2, þ.e. veiran sem veldur sjúkdómnum COVID-19, hefur hér verið einangruð úr sjúklingi í Bandaríkjunum. Svarti hringurinn í veirunni er fituhjúpurinn (svört ör). Það er svo einmitt hér sem einkennandi brodda eða „veiðiarma“ próteinsins er að finna. RNA eða erfðaefni veirunnar (rauð ör) gerir veirunni kleift að fjölga sér í frumum líkamans.

Sápusameindin hefur svipaða lögun og halakarta og ásigkomulag hennar veldur eilífri ringulreið. Höfuðið er vatnssækið og halinn vatnsfælinn. Með þessu er átt við að sápusameindin sé hvort tveggja í senn, vatnsfráhrindandi og vatnsleitin, þ.e. uppleysanleg í vatni.

Afleiðing þess að þessir tveir eiginleikar sameinast í sápusameindinni er sú að froða myndast þegar við þvoum okkur um hendurnar. Og það er á þessu stigi sem töfrarnir eiga sér stað, hafi SARS-Cov-2-agnir á annað borð náð fótfestu á okkur.

Við skrúfum frá vatninu, nuddum sápu á hendurnar og stingum þeim síðan undir rennandi vatnið.

Vatnssækið höfuð sápusameindarinnar laðast að vatnssameindinni sökum andstæðra samgilda tengjanna. Með þessu er átt við að hún leysist upp. Meðan á þessu stendur hefur vatnsfælinn halinn fundið sér annan maka en með því er átt við fituhjúp kórónuveirunnar.

Nú hefur halinn stungist á kaf inn í veiruögnina, líkt og þegar nál er stungið í blöðru. Nálin er óhagganleg. Þar sem sápusameindin laðast jafnframt að vatni verður veiruögnin fyrir svo miklu hnjaski að hún leysist upp og eyðist.

Að lokum eru svo einungis eftir brot af dauðum veiruögnum sem skolast út með rennandi vatninu.

Gætið þess að ná út í alla afkima

Það eru ekki einungis einstakir eiginleikar sápunnar til að vinna bug á nýju kórónuveirunni sem flokkast sem vísindi.

Í hugum sumra eru jafnframt mikil vísindi fólgin í almennilegum handþvotti. Örvæntið þó ekki, því allir sem hafa þvegið af sér málningu vita hvernig á að ganga til verks til að ekki einn fermillimetri verði útundan.

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Lifandi Saga

Hanukkah: Kraftaverkahátíð gyðinga

Náttúran

Hvað eru eldur og logar?

Náttúran

Hvernig stendur á því að bæði heitt vatn og kaldur ís fljóta á vatni?

Alheimurinn

Hvað eru norðurljós?

Heilsa

Tilraun: Langvarandi fasta getur haft neikvæð áhrif

Náttúran

Hvað eru heimsálfurnar margar?

Maðurinn

Draumráðningar – Hvað þýða draumar þínir?

Náttúran

Vetrardvali tryggir lífsskilyrði dýra

Maðurinn

Góðir erfðavísar gera andlitið skakkt: Fögnum ósamhverfu!

Tækni

Ný rafhlöðutækni fyrir rafbíla dregur verulega úr hleðslutíma

Maðurinn

Fólk fætt í sveit er betur áttað.

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is