Alheimurinn

Úr hverju er kjarni stjörnuþoku?

Ég hef velt fyrir mér hvers vegna svo miklu ljósi stafi frá miðjunni í stjörnuþokum. Hvernig stendur á því og hvað er inni í kjarnanum?

BIRT: 04/11/2014

Á myndum af stjörnuþokum er greinilegt að mest ljósmagn kemur frá litlu svæði í miðju stjörnuþokunnar.

 

Það er reyndar ekkert skrýtið því einmitt í miðjunni eru stjörnur þéttastar. Margar þeirra eru að auki mjög ljóssterkar og það er hluti skýringarinnar á því að svo miklu ljósi stafar frá kjarnanum.

 


Ekki síður mikilvægt er svo það svarthol sem í mörgum stjörnuþokum er að finna og þá einmitt í miðjunni og í kringum svartholin myndast oft mikið ljós.

 

Skýringin er sú að um miðbik stjörnuþokunnar er ekki aðeins mikið um stjörnur, heldur einnig gas og ryk. Efni sem sogast inn í svarthol myndar þyrilstraum á sama hátt og vatn sem sogast í niðurfall.

 

Þegar gasið þyrlast þannig umhverfis svartholið nær það oft mörg þúsund kílómetra hraða á sekúndu. Gasið hitnar þá upp í milljóna stiga hita og gefur frá sér mjög öfluga geislun.

 

Geislunin stöðvast að vísu þegar inn í svartholið er komið en oft er svo mikið gas í kringum svartholið að það myndar nánast stöðuga og lýsandi skífu.

 

Svarthol í kjarna stjörnuþoka geta verið afar misstór, allt frá því sem svarar massa nokkurra milljóna sólna upp í meira en milljarð.

 

Að sjálfsögðu eru það stærstu svartholin sem standa að baki ljóssterkustu þokukjörnunum. Í því samhengi er Vetrarbrautin okkar ekkert sérlega tilkomumikil en massi svartholsins í miðju hennar er ekki nema sem samsvarar fjórum milljón sólum.

 

Að auki er þetta svarthol fremur aðgerðalítið um þessar mundir. Stjörnufræðingar telja að alveg inni við miðju Vetrarbrautarinnar sé nú aðeins lítið eitt af gasi og ryki.

 

Á hinn bóginn eru þar margar ungar og ljóssterkar stjörnur. Sumar hafa verið skoðaðar á ferð sinni kringum svartholið og ein þeirra, sem hlotið hefur nafnið S2, kemst næst svartholinu í aðeins 17 ljóstíma fjarlægð.

 

Þessar ungu stjörnur virðast hafa myndast fyrir fáeinum milljónum ára, en erfitt hefur reynst að skýra hvernig stjörnur ná að myndast svo nálægt svartholi.

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Maðurinn

3 tilgátur: Þess vegna grátum við

Alheimurinn

Af hverju er geimurinn svartur?

Náttúran

Líf við ómögulegar aðstæður undir ís

Lifandi Saga

Hvers vegna brann Hindenburg? 

Náttúran

Gætu hvítabirnir lifað af á Suðurskautslandinu?

Lifandi Saga

Hvað voru fyrsta og annað ríkið?

Lifandi Saga

El-Alamein: Montgomery sigrar Rommel í sandbylnum

Lifandi Saga

Hvers vegna geta kosningar verið svona ótrúlega jafnar?

Náttúran

Hvers vegna hafa dýr svona mismunandi augu?

Lifandi Saga

5 ástæður þess að BNA er einungis með tvo flokka 

Náttúran

Geta hvalir gleypt fólk?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is