Atacama-eyðimörkin nær yfir 105.000 ferkílómetra, svipað og allt Ísland, í norðurhluta Chile og er sú þurrasta af sólbrenndum eyðimörkum heimsins.
Víða í þessari eyðimörk geta liðið áratugir og jafnvel aldir án þess að svo mikið sem einn regndropi falli á skraufaþurra jörðina. Þarna eru því ekki margar lífverur, sem þola við, en þó ameríski grárefurinn og svo bakteríur.
Harðgerar bakteríur lifa af
En nú hafa vísindamenn hjá Potsdamháskóla í Þýskalandi að jafnvel í þessari sviðnu eyðimörk er allt morandi af smásæjum lífverum neðanjarðar.
Reyndar hafa smásæjar lífverur áður fundist á 80 sm dýpi undir yfirborðinu í Atacama-eyðimörkinni.
Þær lífverur sem nú hafa fundist eru hins vegar á fjögurra metra dýpi í Yungai-dalnum.
Svokallað lífhvolf jarðar teygir sig um öll þau svæði hnattarins, þar sem lífverur er að finna, hvort sem það eru bakteríur, plöntur eða dýr – allt frá mesta dýpi heimshafanna til hæstu fjallatinda.
Vísindamennirnir tóku jarðvegssýni niður á fjögurra metra dýpi og fluttu með sér heim á rannsóknastofuna til að athuga hvort þeir gætu fundið DNA úr lífverum. Ný tækni gerði þeim nú kleift að greina hvort frumuhimnan utan um erfðaefnið væri heil eða ekki, en það er greinilegt merki þess hvort fruman er lifandi eða dauð.
Í stíl við fyrri rannsóknir fundust örverur á 80 sm dýpi, en þar er jarðvegurinn einkum leir.
Á enn meira dýpi reyndist hins vegar mikið af aktínóbakteríum – fjölmargar tegundir baktería sem geta lifað við afar erfiðar aðstæður, m.a. bæði langt í norðri og í sjóðandi hveravatni.
Þessar bakteríur standast mikla saltþéttni og þarfnast ekki súrefnis.
Mynd tekin úr uppgreftri í Yungay-dal Atacama-eyðimerkurinnar. Það var hér sem vísindamenn tóku jarðvegssýni sem reyndust innihalda DNA úr lifandi örverum.
Vísindamennirnir álíta nú að þetta örverusamfélag nái mun lengra niður og það sýnir þá að lífhvolfið nær niður á óþekkt dýpi undir þessari þurru eyðimörk.
Svipað á Mars
Tilvist þessa vistkerfis telja vísindamennirnir benda til að ár og fljót hafi eitt sitt streymt um svæðið og myndað set langt undir núverandi yfirborði.
„Örverurnar lifa á því að vinna vatn úr gifsi, sem nóg er af í jarðveginum þarna,“ segir í niðurstöðunum.
Neðanjarðar geta mögulega verið vatnsbirgðir og í þeim steinefni, þar á meðal kalsíumsúlfat, sem er aðalefnið í gifsi.
Á Mars er að finna svipuð gifssetlög undir yfirborðinu og fræðilega séð gætu þau verið vatnsuppspretta fyrir örverur sem þar lifi neðanjarðar, segja vísindamennirnir.
„Tilvist svipaðra gifssetlaga á Mars bendir til þess að fljótandi vatn hafi áður verið á Mars og það gæti gert örverum kleift að þrífast þar neðanjarðar enn í dag,“ skrifa vísindamennirnir.
