Tjernobyl-slysið er talið versta kjarnorkuslys sem orðið hefur.
Þann 26. apríl 1986 varð sprenging eftir mannleg mistök í tengslum við hefðbundna prófun. Byggingin utan um kjarnakljúfinn galopnaðist og mikil geislavirkni barst út í andrúmsloftið.
50.000 manns voru flutt burtu frá borginni Pripjat í skyndingu og var ekki leyft að snúa aftur. Enn nær bannsvæðið 30 kílómetra til allra átta.
Bráðinn kjarnakljúfurinn hefur nú verið lokaður inni í risastóru grafhýsi úr stáli. Það kallast New Safe Confinement, er 110 metra hátt og vegur 36.000 tonn, þrefalt meira en Eiffelturninn. Byggingunni er ætlað að endast í a.m.k. 100 ár og hún á að þola jarðskjálfta upp á 6 á richter.
Inni í byggingunni er þó enn gríðarlegt magn geislavirkra efna sem fyrr eða síðar þarf að losna við.
Vélmenni verða að vinna hættulegt verk
Á fyrstu mánuðunum eftir slysið var steinsteypt bygging reist með hraði yfir kljúfinn til að halda geisluninni inni.
Þessi steinsteypa er nú tekin að molna og stefnan hefur verð tekin á að nota róbóta til að rífa hana og koma geislavirku efnunum fyrir á öruggan hátt í nágrenninu. Að því loknu verður sjálft gamla kjarnakljúfshúsið rifið og leifar kjarnakljúfsins fjarlægðar.
Áætlað er að þessi vinna standi til ársins 2065 eða svo og treyst verður á tæknina í stórum stíl.
Nýja stálbyggingin er þannig gerð að í loftinu eru teinar og tveir stórir kranar sem eiga að gera kleift að flytja vélarma og önnur tæki, svo sem griparma, loftpressur og rafskurðarvélar yfir kljúfinn. Kranarnir geta hvor um sig lyft 50 tonnum.
Spár sýna að rafmagnsskortur verður í Evrópu í vetur sem og í framtíðinni. Væri ekki hægt að leysa hvort tveggja með kjarnorku?
Vélkranar rífa niður kjarnakljúfshúsið
Til að leggja ekki mannslíf í hættu vegna hágeislavirkra efna á að rífa ónýta kjarnakljúfinn með fjarstýrðum tækjum.
1. Molnandi steypa fjarlægð
Steinsteypta bráðabirgðahúsið frá 1986 gæti mögulega hrunið og verður það fyrsta sem þarf að víkja. M.a. þarf að skera steypustyrktarjárnið í þakplötunni.
2. Kjarnakljúfshúsið rifið
Næsta skref er að rífa það sem eftir stendur af upprunalegu byggingunni. Það á m.a. að gera með loftpressu og tröllvaxinni ryksugu sem hefur kraft til að soga upp öll brot.
3. Bráðinn kljúfur tekinn
Að lokum kemur röðin að geislavirkasta efninu sem liggur á botninum. Tækin verða varin með títani og notuð verða raftæki úr wolfram og bór sem standast geislunina.
