Náttúran

Hvað eru doppleráhrif?

Tónninn frá sírenubíl í útkalli lækkar skyndilega þegar bíllinn fer fram hjá okkur. Ástæðan er fyrirbrigði sem kallast Doppleráhrifin.

BIRT: 04/12/2024

Doppleráhrifin lýsa því hvernig hljóðtónn breytist þegar sendir og heyrandi hreyfast í hlutfalli hvor við annan.

 

Eitt best þekkta dæmið úr hversdagslífinu er hvernig „babú-babú“-hljóðið frá t.d. sjúkrabíl breytist úr háu í lágt þegar bíllinn fer fram hjá okkur.

Loft þrýstist saman

1
2

2

Tónninn verður dýpri

Áhorfandi sem bíllinn er kominn fram hjá heyrir færri þrýstingssveiflur en sjúkrabíllinn sendir frá sér á sekúndu og heyrir því dýpri tón.

1

1
Loft pressast saman
Í útkalli sendir sjúkrabíllinn frá sér hljóð í formi þrýstingsbreytinga í lofti sem pressast saman í akstursstefnu bílsins.

3

3

Tónninn hækkar

Áhorfandi sem sér sjúkrabílinn nálgast heyrir fleiri þrýstingssveiflur á sekúndu en sjúkrabíllinn sendir frá sér og heyrir því hærri tón.

Heilinn skapar hljóð

Hljóð er skynjun sem heilinn skapar á grundvelli lítilla þrýstingsbreytinga í loftinu. Því tíðari sem breytingarnar eru verður tónhæðin meiri.

 

Fjöldi þrýstingsbreytinga á sekúndu er þekkt sem tíðni eða hljóðbylgjutíðni.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórnin

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Jörðin

Stærsta stöðuvatn heims

Lifandi Saga

Hversu margar aðalbækistöðvar hafði Hitler yfir að ráða?

Alheimurinn

Er jörðin kúla?

Lifandi Saga

Áður en til fangelsisrefsingar kom hljóðaði dómurinn upp á: Kvalir og niðurlægingu

Maðurinn

Grænar hægðir: Þess vegna breytist liturinn í klósettskálinni

Lifandi Saga

Hvaða land hefur oftast farið í stríð?

Lifandi Saga

Umdeilt starf dóttur nasista

Alheimurinn

Nú eru tungl Satúrnusar 146

Maðurinn

Er fólk með stórt höfuð greindara en aðrir?

Maðurinn

Mannfólkið hefur kysst í 4.500 ár

Náttúran

Risavaxin sjávarskrímsli vakin til lífs slá öll met. 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is