Lifandi Saga

Hvers vegna var kókaín í Coke?

Bókstaflega allir, allt frá forsetum upp í páfa, voru sólgnir í áfenga drykkinn Mariani-vín á 19. öld. Innan skamms litu dagsins ljós ótalmargar eftirlíkingar, m.a. svaladrykkurinn Coca Cola.

BIRT: 21/05/2024

Thomas Edison, Viktoría Englandsdrottning, Henrik Ibsen, Jules Verne, Leó 13. páfi og forsetinn Ulysses S. Grant lýstu öll opinberlega yfir hrifningu sinni á rauðvíni með viðbættu kókaíni.

 

Þetta vinsæla vín var framleitt af franska efnafræðingnum Angelo Mariani á sjöunda áratug 19. aldar en drykkurinn samanstóð af kókaíni, sykri, rauðvíni og brennivíni. Hann kallaði drykkinn Mariani-vín og auglýsti hann sem kraftaverkadrykk og sagði drykkinn „styrkja og hressa upp á líkamann og heilann.“

 

Þessi vímuvaldandi drykkur öðlaðist strax miklar vinsældir, beggja vegna Atlantsála. Vinsældirnar stöfuðu ekki hvað síst af því að framleiðandinn hafði narrað marga þekkta einstaklinga til að koma fram í auglýsingum fyrir drykkinn.

 

Meðal þeirra var Leó 13. páfi sem var svo hrifinn af Mariani-víni að hann gekk ætíð með vasapela á sér til þess að geta fengið sér „hressingu þegar bænirnar þraut“.

Mariani tókst að fá marga fræga til að auglýsa vöru sína, en það var ekki vaninn á þessum tíma.

Áfengisbann gaf okkur kók

Vinsældir Mariani-vínsins gerðu það að verkum að margir freistuðu þess að gera eftirlíkingar og var ein þeirra Pemberton’s French Coca Wine sem bandaríski lyfjafræðingurinn John S. Pemberton tappaði á flösku árið 1885. Hann auglýsti að kókaín-vínið hans gæti læknað „höfuðverk, móðursýki og depurð“.

 

Að einungis einu ári liðnu var samþykkt áfengisbann í hluta af fylkinu Georgíu og Pemberton leysti rauðvínið af hólmi með sódavatni og breytti heitinu í Coca Cola. Drykkurinn innihélt þó áfram kókaín en í hverju glasi reyndust að meðaltali vera 9 mg af kókaíni. Til samanburðar má geta þess að hver lína af kókaíni sem fíkniefnaneytendur soga upp í nefið, inniheldur um 50 mg. 

Coca Cola sem innihélt kókaín fyrstu árin, var aðallega markaðssett sem söluvara fyrir konur.

Það var svo ekki fyrr en á öndverðri 20. öld sem það upplýstist að kókaín væri í raun og veru ekki neitt kraftaverkalyf, heldur stórvarasamt efni sem gerði það að verkum að farið var að líta afurðir á borð við Coca Cola og Mariani-vín hornauga. Pemberton hætti að bæta kókaíni út í drykk sinn árið 1904 en drykkurinn innihélt engu að síður áfram koffín og hélt vinsældum sínum.

 

Mariani barðist fyrir að fá leyfi til að nota áfram kókaín í drykk sínum en hafði ekki erindi sem erfiði. Árið 1914 var honum bannað það með öllu. Mariani lést sama ár og ævintýradrykkurinn hans var tekinn úr sölu.

Eftir að hafa læknað Hitler af magaverkjunum fær læknirinn Theodor Morell leyfi til að gefa honum önnur lyf. Foringinn þjáist m.a. af einbeitingarörðugleikum og getuleysi. Á nokkrum vikum verður leiðtogi Þýskalands algerlega háður lækninum – og með metamfetamín í blóðinu hefur hann seinni heimsstyrjöld.

HÖFUNDUR: EMRAH SÜTCÜ , BUE KINDTLER-NIELSEN

© Wikimedia Commons,© Library of Congress

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Heilsa

Vísindamenn finna sjálfsmorðshnapp krabbans

Alheimurinn

Ný gerð geimhylkis snýr lendingu alveg á haus

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is