Allir hósta af og til og sumir meira en aðrir. Tilgangur hósta að fjarlægja aðskotahluti og ertandi agnir úr lungum og öndunarvegi.
En stundum getur hóstinn verið viðvarandi og langvinnur hósti er ein algengasta ástæðan fyrir því að fólk – fyrst og fremst miðaldra konur – leitar sér aðstoðar hjá lækni.
Nú hafa vísindamenn frá Uppsalaháskóla í Svíþjóð komist að því að langvarandi hósti getur verið arfgengur og vilja skoða þetta fyrirbæri betur.
Konur þjást mest
„Ríflega 10 prósent einstaklinga þjáist af langvarandi eða krónískum hósta sem getur leitt til ýmissa kvilla eins og skertra lífsgæða, skertrar starfsgetu og raddvandamála. Við höfum enn ekki næga þekkingu á því hvað liggur að baki langvinnum hósta eða hvernig eigi að meðhöndla vandann sem best,“ segir Össur Ingi Emilsson í fréttatilkynningu frá háskólanum í Uppsölum. Hann er dósent í lungna-, ofnæmis- og svefnrannsóknum við háskólann.
Hann hefur ásamt samstarfsmönnum sínum skoðað nánar í tveimur rannsóknum hvernig hósti er meðhöndlaður í sænska heilbrigðiskerfinu og eins hvort langvarandi hósti geti verið arfgengur.
Í einni rannsókninni sem birtist í PLoS ONE, skoðuðu vísindamennirnir gögn úr sænskum heilbrigðisskrám. Í ljós kom að 1-2 prósent sænsku þjóðarinnar leituðu sér aðstoðar við langvinnum hósta á árunum 2016-2018. Flest voru búin að þjást af hóstaköstum í langan tíma.
Það voru aðallega konur á aldrinum 40-60 ára sem þjáðust af langvinnum hósta og á þriggja ára tímabili leituðu alls 21.000 konur sér aðstoðar.
„Konur virðast almennt vera með næmari hóstaviðbragð og því er þröskuldurinn fyrir óeðlilegum hósta lægri hjá konum en körlum. Það sem kom á óvart var að aðeins 1-2 prósent sjúklinga leituðu sér hjálpar við erfiðum hósta en yfir 10 prósent þjást af kvillanum. Ástæðuna má að hluta til skýra með skorti á árangursríkum meðferðum. Einnig virðist vera svæðisbundinn munur hvað varðar meðferð sem bendir til þess að þörf sé á betri leiðbeiningum um rannsóknir á langvinnum hósta, og meðferð við honum.“ útskýrir Össur Ingi Emilsson.
Meðferðarúrræði við langvinnum hósta
Í hinni rannsókninni, sem birt var í ERJ Open Research, skoðuðu vísindamennirnir nánar erfðafræðilega þætti til að finna skýringu á því hvers vegna sumir þróa með sér langvarandi hósta. Rannsóknin, sem náði til 7.155 foreldra og 8.176 fullorðinna barna þeirra 20 ára og eldri, leiddi í ljós að ef annað foreldrið þjáðist af langvarandi þurrum hósta voru 50 prósent meiri líkur á að börn þeirra þjáðust einnig af kvillanum.
Í ljós kom að einstaklingar með þetta sætuefnið í blóði sínu var í aukinni hættu að fá hjarta- og æðasjúkdóma.
Athugunin var óháð þáttum eins og astma, kyni og reykingum, sem annars gætu haft áhrif á niðurstöðuna.
Sænsk/íslenska rannsóknarteymið hefur nú þegar hafið rannsóknir á meðferðarúrræðum við langvinnum hósta.
Vísindamenn vonast til að nýta þessa þekking til að víkka út rannsóknir á erfðabreytileika í samvinnu við Íslenska erfðagreiningu (deCode genetics), sem sérhæfir sig í að greina erfðamengi mannsins. Vonast er til að geta greint hvaða erfðaafbrigði eru tengd við langvarandi hósta.
