Það er talið að grátur sé eins konar frumhvöt sem kom upp löngu áður en við þróuðum með okkur raunverulegt tungumál. Og við erum sennilega eina tegundin sem gerir það.
Tilfinningaleg tár og nákvæm orsök þeirra eru og hafa verið vísindum nokkur ráðgáta – jafnvel löngu áður en hinn heimsfrægi náttúrufræðingur og jarðfræðingur Charles Darwin sagði þau án tilgangs árið 1872.
Og hvers vegna í ósköpunum ættu þessir söltu dropar að flæða yfir augnkrók okkar, gera sjón okkar óskýra, gera augun þrútin og gera okkur erfiðara fyrir að anda þegar við erum sorgmædd, reið eða glöð?
Þótt fáar rannsóknir séu til um tilfinningalegan grát, hafa sumir vísindamenn reynt að rannsaka fyrirbærið. Og vísbendingar erum um það sé full ástæða til þess að leyfa tárunum að fljóta, þar sem vatn úr augnkrókum getur haft ýmsan ávinning.
Tár breyta innihaldi
Grunntár
- Sjá fyrir raka og fjarlægja örverur með t.d. slími, fitu, söltum, bakteríudrepandi ensími og mótefni.
Viðbragðstár
- Myndast þegar augað er ert og skolar burt aðskotahlutum með mörgum ensímum og mótefnum.
Tilfinningatár
- Knúin af sterkum tilfinningum eins og sársauka eða sorg og inniheldur streituhormón og verkjalyf.
Það getur gefið umhverfinu sterk skilaboð
Fyrir ungabörn er tilfinningalegur grátur mikilvægt samskiptatæki sem segir umheiminum að þau þurfi hjálp.
En það sama getur líka átt við um fullorðna.
Í lítilli rannsókn sem birt var í Sage Journals árið 2013 gerðu vísindamenn frá m.a. Háskólanum í Tilburg í Hollandi tvær tilraunir sem reyndu að leiða í ljós hvernig við skynjum svokölluð tilfinningatár annarra.
Þú verður aldrei uppiskroppa með tár
A: Tárakirtlarnir eru staðsettir undir efra augnlokinu utan á hvoru auga. Kirtlarnir framleiða u.þ.b. einn fjórðung lítra af tárum sem venjulega eru notuð til að væta og hreinsa augun.
B: Þegar við grátum losna úr læðingi aukatár sem renna ekki bara niður kinnarnar heldur líka í gegnum táragöngin í innri augnkróknum og lengra niður inn í nefið.
Viðfangsefnin horfðu á myndir af dapurlegum og hlutlausum andlitum í 50 millisekúndur – bæði með og án stafrænna tára.
Í báðum tilfellum gáfu þátttakendur til kynna að andlitin, þar sem rannsakendur höfðu sjálfir bætt við tárum, þyrftu meiri félagslegan stuðning og umönnun en þau sem voru án tára.
Að sögn vísindamannanna sýnir þetta að tilfinningatár þjóna sem mikilvægt sjónrænt merki til umheimsins mjög snemma á undirmeðvitundarstigi.
Það getur róað þig
Kannski hefur þú sjálf/ur fundið fyrir því hvernig heimurinn getur skyndilega orðið bærilegri eftir góðan grátur. Og það gæti í raun verið eitthvað til í því samkvæmt vísindum.
Vísindamenn skoðuðu alls 16 mismunandi lífmerki í blóði, þar á meðal kólesteról og glúkósa. Auk þess skoðuðu þeir blóðþrýsting, BMI og lungnastarfsemi.
Í rannsókn sem birt var í vísindatímaritinu Frontiers in Psychology árið 2014 komust vísindamenn að því að tilfinningalegur grátur getur haft róandi áhrif á viðkomandi ef hann á sér stað í að minnsta kosti nokkrar mínútur.
Önnur viðurkennd kenning er sú að hin svokölluðu tilfinningatár auki á framleiðslu hamingjuhormóna eins og oxytósíns og endorfíns og létti þannig bæði andlegan og líkamlegan sársauka og lætur þér líða betur.
