Jörðin

Er Ísland eftirstöðvar af sokknu meginlandi?

Í nýlegri bók setja enskir jarðfræðingar fram þá kenningu að Ísland sé efsti hluti sokkins meginlands og því ekki bara skapað af eldgosum.

BIRT: 06/04/2024

Kannski er Ísland ekki bara eldfjallaeyja heldur toppurinn á sokknu meginlandi. Þetta er niðurstaða jarðeðlisfræðingsins Gillian R. Foulger og félaga hennar hjá Durhamháskóla í Englandi í nýlegri bók.

 

Kenningin gæti skýrt hvers vegna jarðskorpan undir Íslandi er þykkari en hún ætti að vera ef landið hefði myndast í eldgosum.

 

Ísland er á mörkum tveggja jarðskorpufleka sem fjarlægjast hvor annan og því streymir heit hraunkvika upp úr djúpunum. Nýjar smáeyjar eiga til að reka kollinn upp úr sjávarborðinu undan ströndinni og því virðist kenningin um að landið sé allt tilkomið vegna eldgosa liggja beint við.

Surtsey reis úr hafi í nóvember 1963. Þessi mynd var tekin í lok nóvember það ár en gosið stóð fram í júní 1967.

Ein mikilsverð vísbending bendir þó í aðra átt – þá að Ísland sé í raun leifar af gömlu meginlandi.

 

Jarðskorpuflekarnir undir heimshöfunum eru víðast 6-7 km þykkir en undir meginlöndum er jarðskorpan þykkari, 35-70 km. Jarðskorpan undir Íslandi er um 40 km þykk og minnir því meira á skorpu undir meginlöndum en hafsbotni.

 

Jarðfræðingar hafa skýrt þetta með því að Ísland sé á svokölluðum heitum reit, þar sem mikil eldvirkni myndi nýja jarðskorpu mjög hratt.

 

Foulger telur þessa skýringu ekki standast, en segir jarðskorpuna einfaldlega of þykka til að hægt sé að skýra hana þannig.

Islandia náði yfir 600.000 ferkílómetra, eða sexfalda stærð Íslands

Hún telur að Ísland sé efsti hluti meginlands sem náði hafi yfir 600.000 ferkílómetra í Norður-Atlantshafi og kallar þetta sokkna land Íslandíu.

 

Foulger telur Íslandíu hafa verið hluta af risalandinu Pangeu, þar sem allt þurrlendi var samankomið þar til fyrir um 175 milljónum ára.

 

Þegar Evrópu og Ameríku tók að reka í sundur, sökk Íslandía í sæ og nú stendur aðeins Ísland upp úr.

 

Bresku vísindamennirnir vilja nú rannsaka jarðskorpuna undir Íslandi í leit að steinefnum sem gætu sannað hvort Íslandía hafi í rauninni verið til.

 

Reynist þessi meginlandskenning rétt væri það auðvitað áhugavert frá jarðfræðilegu sjónarhorni en yki um leið líkurnar á olíu- og gaslindum neðansjávar kringum landið.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: EBBE RASCH

Shutterstock,© Howell Williams/NOAA

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Menning

Hverjir höfðu fasta búsetu í Machu Picchu?

Lifandi Saga

Hitler var á efnum alla seinni heimsstyrjöld

Jörðin

Af hverju virðist Grænland álíka stórt og Ástralía?

Lifandi Saga

Hversu góðir vinir eru Kína og Rússland? 

Náttúran

Greind í heimi dýranna

Alheimurinn

Hér eru sannanirnar fyrir Miklahvelli

Náttúran

Nýfundin risaeðla með furðu smáa framlimi

Lifandi Saga

Veislubúningar varðmanna Nixons aðhlátursefni

Náttúran

Hvað eru doppleráhrif?

Spurningar og svör

Af hverju eru sítrónur súrar?

Maðurinn

Hvernig framleiðir líkaminn orku úr fæðunni?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.