Maðurinn

Fimm mýtur um hárið: „Sköllóttir karlar framleiða meira testósterón“

Eru ljóskur heimskar og gerir streita fólk gráhært? Vísindamenn hafa skoðað gen, taugafrumur og hormón til að afhjúpa hvað er hæft í fimm útbreiddum mýtum um hár.

BIRT: 06/09/2024

MÝTA 1: ,,STREITA GERIR MANN GRÁHÆRÐAN"

Hárið breytir um lit vegna ofvirkra stofnfruma. 

 

Vísindamenn töldu lengi að skyndileg gránun hársins réðist einvörðungu af erfðaeiginleikum. Nýjar rannsóknir frá Harvardháskóla í BNA sýna hins vegar að streita getur leikið lykilhlutverk.

 

Við streituvaldandi aðstæður losar taugakerfið hormónið noradrenalín sem veldur ofvirkni í stofnfrumum í hársekkjum, kemur þeim til að breyta sér og færa sig annað þannig að hárið fær ekki melanín.

 

Án litarefnis verður hárið grátt. Nýjustu rannsóknir benda til að hárin geti fengið lit á ný ef streitan gengur yfir.

 

MÝTAN ER: SÖNN

 

MÝTA 2: ,,SKÖLLÓTTIR KARLAR FRAMLEIÐA MEIRA TESTÓSTERÓN

Testósterón binst við frumurnar í hársekkjum höfuðsins.

Þegar karlkynshormónin testósterón og dihydrotestósterón binda sig við hársekkina geta þeir rýrnað og misst tengsl við blóðrásina, þannig að hárin hætta að vaxa.

 

Það getur valdið skalla. Samt er ekkert tölfræðilegt samhengi milli skalla og testósterónmagns í karlmönnum.

 

Hármissirinn stafar því ekki af magni testósteróns heldur áhrifum þess á hársekkinn. Aftur á móti benti rannsóknin til að mikið testósterón í blóði gæti valdið skalla hjá konum.

 

MÝTAN ER: ÓSÖNN

 

MÝTA 3: ,,LJÓSKUR ERU HEIMSKAR"

Engin tölfræðitengsl eru milli hárlitar og greindar.

 

Ljóshærðar konur hafa iðulega orðið fórnarlömb misgáfulegra brandara sem byggjast á heimsku þeirra. Vísindin koma þessum svonefndu „ljóskum“ til bjargar.

 

Árið 2014 afhjúpuðu erfðafræðingar þá staðreynd að sú stökkbreyting í erfðamenginu sem veldur ljósu hári, hefur einungis áhrif á hársekkina en hefur alls engin áhrif á heilafrumur og þar með greind.

 

Árið 2016 tók bandarískur vísindamaður sér fyrir hendur víðtæka greiningu á samhenginu milli háralitar og greindarvísitölu hjá meira en 10.000 hvítum, bandarískum konum.

 

Niðurstöðurnar sýndu að meðaltalsgreindin var nánast alveg hin sama, hver sem háraliturinn var.

 

Meðalgreind ljóshærðra mældist 103,2, brúnhærðra 102,7, rauðhærðra 101,2 og svarthærðra 100,5.

 

MÝTAN ER: ÓSÖNN

 

MÝTA 4: ,, KONUR MISSA EKKI HÁRIÐ"

Eftir 45 ára aldur minnkar framleiðsla östrógens og það getur leitt til hártaps.

 

Hársekkir kvenna fara nákvæmlega sömu hringferð og hársekkir karla. Eftir langt vaxtarskeið, losnar hárið og fellur af áður en nýtt hár tekur að vaxa.

 

Rétt eins og hjá körlum losna kringum 50-150 höfuðhár á dag og í sumum tilvikum enn fleiri.

 

Til viðbótar fá sumar konur blettaskalla á svipaðan hátt og karlar. Það er líka algengt að hár kvenna þynnist á breytingaskeiðinu vegna minnkandi östrógens í blóði.

 

MÝTAN ER: ÓSÖNN

 

MÝTA 5: ,,HÁRIN VAXA HRAÐAR Á SUMRIN"

 

Árið 2014 leiddi kínversk rannsókn í ljós að höfuðhárin lengjast að meðaltali um 0,4 mm á dag yfir sumarið en aðeins um 0,375 mm á veturna.

 

Í sumarhitunum fækkum við hárum – rétt eins og mörg dýr með feld – og því eru óvenju margir hársekkir í hvíld á sumrin.

 

Þegar færri hársekkir eru virkir berst þeim meiri næring og þeir geta því aukið aðeins við vaxtarhraðann.

 

MÝTAN ER: SÖNN

 

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Jonas Meldal

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Hér eru aðeins leyfð kvendýr og afkvæmi þeirra: Kvennasambýli hafsins

Náttúran

Hvernig myndast haglél?

Maðurinn

Hvað er stífkrampi?

Alheimurinn

Af hverju eru plánetur og sólir alltaf kúlulaga?

Lifandi Saga

„Pólskir riddarar réðust á þýska skriðdreka“

Náttúran

Finna skordýr sársauka?

Maðurinn

Heilaþvottur á að losa þig við versta óttann

Maðurinn

Sannleikurinn um heilabilun

Maðurinn

3 tilgátur: Þess vegna grátum við

Alheimurinn

Af hverju er geimurinn svartur?

Náttúran

Líf við ómögulegar aðstæður undir ís

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is