Hvað er svartur ís (frostrigning)?

Svokallaður svartur ís eða ,,glæra" verður til þegar bráðið vatn úr snjósköflum við vegkantinn flýtur yfir veginn og frýs í spegilsléttan og ósýnilegan dúk yfir nóttu.

BIRT: 18/11/2022

LESTÍMI:

2 mínútur

Hvað er svartur ís?

 

Svartur ís (glæra) virðist vera svartur því hann er gegnsær og malbik vegarins er sjáanlegt í gegn um hann.

 

Þetta lúmska veðurfyrirbrigði skapast þegar bráðinn ís eða snjór frýs aftur og breiðist yfir veginn sem ósýnilegt lag. Ökumenn sjá ekki ísinn og hvort grip er á veginum eður ei. Þannig geta skapast hættulegar aðstæður þar sem bílarnir skauta á veginum.

 

Fyrirbrigðið skapast líka eftir rigningu ef hitastig fer undir frostmark og votir vegir frjósa. Við fyrstu sýn virðist vegurinn í lagi og vel fær en í raun er gríðarhálka á veginum.

 

Svona verður svartur ís til

 

Oftast verður svartur ís til þegar bráðið vatn frá t.d. snjósköflum flýtur yfir veginn yfir daginn. Um nóttina fellur hitastigið og vatnið frýs.

Hiti yfir daginn bræðir snjó og klaka

Yfir daginn fer hitinn yfir frostmark. Það gerir það að verkum að snjór og klaki úr t.d. snjósköflum við vegkantinn bráðnar.

Vatn skolar vegsaltinu burt

Vatnið streymir yfir veginn og skolar í leiðinni burtu hugsanlegu salti á veginum. Vegurinn verður því enn hálli.

Næturfrost skapar svart lag af ís

Um kvöldið eða um nóttina fer hitastigið niður fyrir frostmark. Vatnið á veginum frýs og verður svo gegnsætt að svart malbikið á veginum sést í gegn.

Svartur ís finnst í sjónum

Svartur ís er þekktur meðal sjófarenda en hann getur verið hugsanleg ógn við skipsskrokka.

 

Svartur hafís er ekki ís sem hefur bráðnað og frosið aftur, heldur ís sem varð til undir miklum þrýstingi í jöklum. Við mikinn þrýsting verður ís gegnsær.

MYNDBAND: Svartur ís veldur fjöldaárekstri

Þann 1.desember árið 2013 myndaðist svart íslag á hraðbrautinni við Interstade 290 í Bandaríkjunum þegar rigningin skall á kaldan veginn og fraus á svipstundu.

 

Þrír vöruflutningabílar og meira en 60 bílar lentu saman á u.þ.b. 500 metra vegarkafla.

Óhappið varð skömmu eftir þakkargjörðarhátíðina og því mikil umferð á vegum.

Ísinn myndaðist þar sem keyrt var niður hæð á veginum og ökumenn tóku því ekki eftir umferðaröngþveitinu fyrr en þeir voru komnir yfir hæðina.

 

Þá var orðið of seint að bremsa og engin leið að forðast fjöldaárekstur.

BIRT: 18/11/2022

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is