Náttúran

Frostið skapar listaverk í náttúrunni

Röndótt ísfjöll, frosnar bárur og banvænir neðansjávardropasteinar. Í náttúrunni skapar frostið bæði fögur og furðuleg listaverk.

BIRT: 15/02/2024

Þessi ísgígur í Rainierfjalli getur losað banvænan koltvísýring

Vísindamenn síga niður í gíginn á Rainierfjalli í BNA til að ná sýnum úr stóru íshellakerfi þar niðri. Í gígbotninum má greina stöðuvatn þar sem banvænn koltvísýringur kraumar undir niðri.

Ekki þarf nema litla ísskriðu til að losa gasið sem þá getur verið banvænt.

Neðansjávarístappar frysta sjávardýr til bana

Þessir frosttappar minna á dropasteina og myndst þar sem kalt og þétt saltvatn borar sér leið niður í hlýrri sjó. Frosttapparnir geta breitt úr sér um margra metra svæði á botninum og fryst þar allar lífverur.

Við sérstakar aðstæður frýs yfirborð vatnsbylgna

Þann 2. janúar 2018 hitastig sjávar -11 °C við Nobadeer Beach í BNA. Kuldinn leiddi til þess að bylgjur frusu á yfirborðinu þótt þær væru enn á hreyfingu. Ísbylgjur af þessari gerð eru afar fáséðar þar eð krafturinn í bylgjuhreyfingunni molar ísinn yfirleitt jafnóðum.

Ísblóm bera vitni um harðgerar bakteríur

Þar sem nýmyndaður ís á yfirborðinu mætir köldu lofti geta myndast ísblóm á stærð við túlípana. Sjávarörverur hreiðra um sig í ísblómunum og rannsóknir á þessum bakteríum í svo óblíðu umhverfi veita vísindamönnum innsýn í ystu þolmörk lífvera.

Útstrekkt ísþekja myndar gríðarstóra teninga

Árið 1995 flaug ljósmyndarinn Peter Conway yfir svæði á Suðurskautslandinu þar sem sjá mátti gríðarstóra ísteninga. Fyrirbrigðið myndast þegar ísþekja teygir úr sér út yfir undirliggjandi hæð í landinu og sprungur myndast til tveggja átta.

Öflugir vindar og mikill kuldi kæfir fiska og frystir þá fasta

Veturinn 2015 drápust mörg þúsund fiskar við bakka Andesvatns í BNA. Lagnaðarís hafði valdið súrefnisskorti í vatninu þannig að fiskarnir drápust. Hvass vindur feykti svo ísnum til og skildi við dauða fiska fasta í íshrönglinu.

Leysingavatn myndar fagurbláar rendur

Jöklar myndast úr snjó sem pressast saman á þúsundum ára þegar ný snjóalög leggjast sífellt ofan á þau eldri. Þegar sólarhitinn bræðir efsta lagið leitar leysingavatnið niður í sprungur og þar frýs það og myndar þessar fagurbláu rendur.

Þessi ísgígur í Rainierfjalli getur losað banvænan koltvísýring

 

Vísindamenn síga niður í gíginn á Rainierfjalli í BNA til að ná sýnum úr stóru íshellakerfi þar niðri. Í gígbotninum má greina stöðuvatn þar sem banvænn koltvísýringur kraumar undir niðri.

 

Ekki þarf nema litla ísskriðu til að losa gasið sem þá getur verið banvænt.

Neðansjávarístappar frysta sjávardýr til bana

Þessir frosttappar minna á dropasteina og myndst þar sem kalt og þétt saltvatn borar sér leið niður í hlýrri sjó. Frosttapparnir geta breitt úr sér um margra metra svæði á botninum og fryst þar allar lífverur.

Við sérstakar aðstæður frýs yfirborð vatnsbylgna

Þann 2. janúar 2018 var hitastig sjávar -11 °C við Nobadeer Beach í BNA. Kuldinn leiddi til þess að bylgjur frusu á yfirborðinu þótt þær væru enn á hreyfingu. Ísbylgjur af þessari gerð eru afar fáséðar þar eð krafturinn í bylgjuhreyfingunni molar ísinn yfirleitt jafnóðum.

Ísblóm bera vitni um harðgerar bakteríur

Þar sem nýmyndaður ís á yfirborðinu mætir köldu lofti geta myndast ísblóm á stærð við túlípana. Sjávarörverur hreiðra um sig í ísblómunum og rannsóknir á þessum bakteríum í svo óblíðu umhverfi veita vísindamönnum innsýn í ystu þolmörk lífvera.

Útstrekkt ísþekja myndar gríðarstóra teninga

Árið 1995 flaug ljósmyndarinn Peter Conway yfir svæði á Suðurskautslandinu þar sem sjá mátti gríðarstóra ísteninga. Fyrirbrigðið myndast þegar ísþekja teygir úr sér út yfir undirliggjandi hæð í landinu og sprungur myndast til tveggja átta.

Öflugir vindar og mikill kuldi kæfir fiska og frystir þá fasta

Veturinn 2015 drápust mörg þúsund fiskar við bakka Andesvatns í BNA. Lagnaðarís hafði valdið súrefnisskorti í vatninu þannig að fiskarnir drápust. Hvass vindur feykti svo ísnum til og skildi við dauða fiska fasta í íshrönglinu.

Leysingavatn myndar fagurbláar rendur

Jöklar myndast úr snjó sem pressast saman á þúsundum ára þegar ný snjóalög leggjast sífellt ofan á þau eldri. Þegar sólarhitinn bræðir efsta lagið leitar leysingavatnið niður í sprungur og þar frýs það og myndar þessar fagurbláu rendur.

HÖFUNDUR: Andreas Ebbesen Jensen

Francois-Xavier ”Fix” De Ruydts,Norbert Wu/Minden Pictures,Jonathan Nimerfroh,Matthias Wietz,Peter Convey/British Antarctic Survey,Kelly Preheim,Martin Harvey/Getty Images

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Jörðin

Myndast skýstrókar í Norður-Evrópu?

Lifandi Saga

Hver var fyrsti þekkti guðinn?

Lifandi Saga

Hvenær fórum við að kyssast?

Maðurinn

Hvers vegna verður maður þreyttur eftir að hafa borðað?

Lifandi Saga

Hvers vegna eru til herra- og kvenreiðhjól?

Maðurinn

Lítið en mikilvægt atriði í uppeldinu getur haft mikil áhrif seinna á lífsleiðinni

Heilsa

Sérfræðingar í sykursýki: Jafnvel lítið magn af þessari tegund matar getur aukið hættuna um 15 prósent.

Maðurinn

Þú ert tveimur sekúndum frá því að springa úr reiði

Heilsa

Langvinnur hósti er ef til vill arfgengur

Tækni

Þvinguð ófrjósemisaðgerð átti að uppræta heimsk börn

Maðurinn

Hvernig meðhöndla menn kviðslit?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is