Svefninn hefur afgerandi þýðingu fyrir andlegt heilbrigði okkar. Þess vegna hafa sérfræðingar í áratugi einbeitt sér að rannsóknum á áhrifum svefns á heilann. Nú sýna nýjar dýratilraunir að svefn er enn mikilvægari fyrir þarmana og það er skýringin á því að svefnleysi er beinlínis banvænt.
Vísindamenn hjá læknadeild Harvardháskóla í BNA hafa gert tilraunir bæði á bananaflugum og músum og athugað hvað gerist í öllum líkamanum þegar dýrin eru rænd svefni.
Svefninn fjarlægir skaðleg efni úr þörmum músa. Það sýnir ný rannsókn. Væri músunum haldið vakandi hópuðust upp svonefndar ROS-sameindir.
Í báðum tilvikum kom í ljós að svefnleysi í nokkra sólarhringa olli því að skaðlegar sameindir hrönnuðust upp í þörmunum en t.d. ekki í vöðvum, fituvef eða heila.
Ráðast á á erfðaefni fruma
Sameindirnar sem kallast ROS, eru afar virkar og stela rafeindum frá öðrum sameindum. Þannig eyðileggjast mikilvægir hlutar frumnanna, m.a. erfðaefnið. Afleiðingin verður frumudauði og að lokum dauði dýranna sjálfra.
Flugur lifa án svefns
Genabreyttar bananaflugur sem ekki geta sofið deyja ungar. Ný rannsókn sýnir þó að þeim megi bjarga með andoxunarefnum.
1. Skortur á svefni eykur skaðleg efni
Bananaflugur lifa oft í allt að 50 daga en í genabreyttum flugum sem ekki geta sofið, hrannast upp svonefndar ROS-sameindir í þörmum.
2. Efnin drepa á tíu dögum
ROS-sameindirnar eru mjög virkar og skadda m.a. DNA í frumum. Svefnvana flugur drepast því eftir tíu daga.
3. Andoxunarefni í stað svefns
Fái flugurnar andoxunarefni, hverfa ROS-sameindirnar og flugurnar lifa jafn lengi og aðrar flugur en án þess að sofa.
Flugur lifa án svefns
Genabreyttar bananaflugur sem ekki geta sofið deyja ungar. Ný rannsókn sýnir þó að þeim megi bjarga með andoxunarefnum.
1. Skortur á svefni eykur skaðleg efni
Bananaflugur lifa oft í allt að 50 daga en í genabreyttum flugum sem ekki geta sofið, hrannast upp svonefndar ROS-sameindir í þörmum.
2. Efnin drepa á tíu dögum
ROS-sameindirnar eru mjög virkar og skadda m.a. DNA í frumum. Svefnvana flugur drepast því eftir tíu daga.
3. Andoxunarefni í stað svefns
Fái flugurnar andoxunarefni, hverfa ROS-sameindirnar og flugurnar lifa jafn lengi og aðrar flugur en án þess að sofa.
Í sumum tilraunum breyttu vísindamennirnir genum bananaflugna þannig að þær voru ófærar um að sofa. Engu að síður tókst að halda þeim á lífi með því að gefa þeim andoxunarefni sem gerðu ROS-sameindirnar óvirkar.
Með notkun andoxunarefnanna tókst að gera þessar flugur jafngamlar og ógenabreyttar flugur án þess að þær sofnuðu nokkurn tíma.
Svefnleysi gert óskaðlegt
Niðurstöðurnar opna möguleika til að koma í veg fyrir skaða sem hlýst af svefnskorti manna. Langvinnt svefnleysi eykur t.d. hættu á hjartasjúkdómum, sykursýki, krabbameini, ofþyngd og þunglyndi.
Vísindamennirnir hyggjast nú reyna að komast að því hvort eitthvert samband er milli uppsöfnunar ROS-sameinda í þörmum og þeirra heilastöðva sem stýra þörfinni fyrir svefn.
