Náttúran

Svefninn eykur lífslíkur dýranna

Hugvitssamlegar svefnstellingar, svo og sérkennilegar svefnvenjur, auka líkurnar á að svefnpurkur náttúrunnar komist af.

BIRT: 14/07/2023

Eftirsótt bráð sem verður að láta sér nægja að fá sér kríu reglulega.

Útselir fá sér stystu blundi sem um getur í dýraríkinu, allt niður í 90 sekúndur hver lúr. Á hinn bóginn eru selirnir að fá sér kríu allan liðlangan daginn. Dýrin taka þessa stuttu lúra einkum þegar þau sofa í sjónum, þar sem þau eiga fleiri óvini en á landi.

Móðir og afkvæmi halda hvort í annað og berjast gegn straumnum.

Sæotrar fljóta á bakinu þegar þeir sofa í vatni. Móðir heldur í loppur afkvæmanna til að þau reki ekki frá henni. Fullorðnu otrarnir festa sig jafnframt við t.d. þang eða vatnagróður og nota plönturnar sem eins konar akkeri.

Farfuglar sofa á flugi til að forðast varasamar lendingar.

Múrsvölungar eiga ekki í neinu basli með að fljúga samfleytt í tíu mánuði en þessi smágerði farfugl lendir nánast eingöngu til að verpa. Líf fuglsins er öruggara á lofti og þess má jafnframt geta að hann á allerfitt með að lenda og lyfta sér til flugs aftur. Þegar múrsvölungar sofa í lofti er aðeins annað heilahvelið virkt í einu en þannig tekst fuglinum að vera vakandi og með athyglina í lagi þrátt fyrir að hann sé að hvíla sig.

Klunnalegt flugdýr blundar í ákjósanlegustu flóttastöðunni.

Leðurblökur búa ekki yfir nægilegum lyftikrafti til að hefja sig til flugs frá jörðu en verða þess í stað að beita þyngdaraflinu og kasta sér niður af háum stöðum. Leðurblökur sofa með höfuðið niður til þess að eiga auðvelt með að komast á loft ef hætta steðjar að. Sinar í klóm dýranna sjá til þess að dýrið losi ekki takið í svefni og detti niður.

Risar gresjunnar leggjast aðeins út af fjórða hvern dag.

Villtir fílar geta læst hnjáliðunum og sofið standandi, líkt og m.a. kýr og hestar. Dýrin þurfa aftur á móti að sofa liggjandi þriðju til fjórðu hverja nótt en öðruvísi ná þau ekki svokölluðum bliksvefni sem öll spendýr hafa þörf fyrir. Bliksvefninn tengist geymslu minninga í heilanum.

Svefnverðir vaka yfir hópnum.

Stokkendur standa í löngum röðum þegar þær sofa en hins vegar hvílast þær ekki allar jafn mikið: Þær ystu í röðinni sofa aðeins með öðru heilahvelinu og halda því ætíð öðru auganu opnu. Ef hætta steðjar að byrja svefnverðirnir að garga og vekja þannig steinsofandi endurnar í miðjunni.

Risar hafsins blunda lóðréttir í sjónum.

Stærstu rándýr heims sofa saman fimm til sex í hverri hjörð og í svefninum rekur dýrin undan straumi rétt undir sjávarborðinu. Dýrin sofa lóðrétt í sjónum og enn sem komið er kann enginn skýringu á þessu háttalagi. Ein skýringin er sú að þannig séu dýrin öruggust um sig.

Eftirsótt bráð sem verður að láta sér nægja að fá sér kríu reglulega.

Útselir fá sér stystu blundi sem um getur í dýraríkinu, allt niður í 90 sekúndur hver lúr. Á hinn bóginn eru selirnir að fá sér kríu allan liðlangan daginn. Dýrin taka þessa stuttu lúra einkum þegar þau sofa í sjónum, þar sem þau eiga fleiri óvini en á landi.

Móðir og afkvæmi halda hvort í annað og berjast gegn straumnum.

Sæotrar fljóta á bakinu þegar þeir sofa í vatni. Móðir heldur í loppur afkvæmanna til að þau reki ekki frá henni. Fullorðnu otrarnir festa sig jafnframt við t.d. þang eða vatnagróður og nota plönturnar sem eins konar akkeri.

Farfuglar sofa á flugi til að forðast varasamar lendingar.

Múrsvölungar eiga ekki í neinu basli með að fljúga samfleytt í tíu mánuði en þessi smágerði farfugl lendir nánast eingöngu til að verpa. Líf fuglsins er öruggara á lofti og þess má jafnframt geta að hann á allerfitt með að lenda og lyfta sér til flugs aftur. Þegar múrsvölungar sofa í lofti er aðeins annað heilahvelið virkt í einu en þannig tekst fuglinum að vera vakandi og með athyglina í lagi þrátt fyrir að hann sé að hvíla sig.

Klunnalegt flugdýr blundar í ákjósanlegustu flóttastöðunni.

Leðurblökur búa ekki yfir nægilegum lyftikrafti til að hefja sig til flugs frá jörðu en verða þess í stað að beita þyngdaraflinu og kasta sér niður af háum stöðum. Leðurblökur sofa með höfuðið niður til þess að eiga auðvelt með að komast á loft ef hætta steðjar að. Sinar í klóm dýranna sjá til þess að dýrið losi ekki takið í svefni og detti niður.

Risar gresjunnar leggjast aðeins út af fjórða hvern dag.

Villtir fílar geta læst hnjáliðunum og sofið standandi, líkt og m.a. kýr og hestar. Dýrin þurfa aftur á móti að sofa liggjandi þriðju til fjórðu hverja nótt en öðruvísi ná þau ekki svokölluðum bliksvefni sem öll spendýr hafa þörf fyrir. Bliksvefninn tengist geymslu minninga í heilanum.

Svefnverðir vaka yfir hópnum.

Stokkendur standa í löngum röðum þegar þær sofa en hins vegar hvílast þær ekki allar jafn mikið: Þær ystu í röðinni sofa aðeins með öðru heilahvelinu og halda því ætíð öðru auganu opnu. Ef hætta steðjar að byrja svefnverðirnir að garga og vekja þannig steinsofandi endurnar í miðjunni.

Risar hafsins blunda lóðréttir í sjónum.

Stærstu rándýr heims sofa saman fimm til sex í hverri hjörð og í svefninum rekur dýrin undan straumi rétt undir sjávarborðinu. Dýrin sofa lóðrétt í sjónum og enn sem komið er kann enginn skýringu á þessu háttalagi. Ein skýringin er sú að þannig séu dýrin öruggust um sig.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Lars Thomas

NaturePL, Getty Images, Shutterstock, Alamy/All Over

Náttúran

Krabbar hafa farið sömu ferðina 17 sinnum

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Lifandi Saga

Ísraelski vígamaðurinn: Vill lifa í friði með Palestínumönnum

Maðurinn

Er hægt að verða gráhærður á einni nóttu?

Heilsa

Hrotur geta verið vísbending um hjartasjúkdóm: Einn hópur er í sérstakri áhættu

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Gæludýr koma í veg fyrir offitu og ofnæmi meðal barna

Náttúran

Hvernig bárust kettir til Ameríku?

Heilsa

Er mikið um kyrrsetu hjá þér í vinnunni? Þá getur kaffi lengt líf þitt samkvæmt stórri rannsókn.

Heilsa

Lækning gegn útbreiddum meltingartruflunum finnst í flestum eldhúsum.

Vinsælast

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

3

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

4

Jörðin

Jörðin eftir manninn

5

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

6

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

3

Jörðin

Jörðin eftir manninn

4

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

5

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

6

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Heilsa

Læknar hafa grætt heilt auga í mann

Maðurinn

Nú geta vísindamenn ráðskast með drauma okkar

Tækni

140.000 veirutegundir hafa fundist í þarmaflórunni

Maðurinn

Kornabörn þekkja móðurmálið sitt

Læknisfræði

Hvers vegna fáum við ofnæmi?

Maðurinn

Lamaður maður gengur fyrir eigin hugarafli

Lifandi Saga

Dans indíána orsakaði blóðbaðið við Wounded Knee

Heilsa

Rannsókn: Tæp skeiðfylli af þessari fitutegund daglega dregur úr hættu á heilabilun

Maðurinn

Er hollt að gefa blóð?

Tækni

Vandamál sem gat orðið aðkallandi

Maðurinn

Efnaskiptin eru stöðug frá 20 til 60 ára aldurs

Maðurinn

Er siðblindingi á vinnustaðnum þínum?

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Er sólarvörn yfirhöfuð nauðsynleg ef dvalið er í skugga mestallan daginn?

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.