Alheimurinn

Er hægt að sjá Miklahvell?

Er mögulegt með nútíma geimsjónaukum, gervihnöttum eða sjónaukum á jörðu að sjá alla leið aftur að upphafi alheimsins?

BIRT: 04/11/2024

Vegna þess að alheimurinn þenst stöðugt út geta vísindamenn greint aldur þess ljóss sem þeir sjá. Mælingar sýna að elsta ljósið er 13,7 milljarða ára gamalt.

 

Við getum hins vegar aldrei séð sjálft upphafið því fyrst eftir Miklahvell var hitastigið svo hátt að alheimurinn var ógagnsær plasmi sem jafnvel bestu sjónaukar eða mælitæki sjá ekki í gegnum.

 

Ljósið kom eftir Miklahvell

Það var ekki fyrr en 379.000 árum eftir Miklahvell sem jákvætt hlaðnir vetnis- og helíumkjarnar fönguðu neikvætt hlaðnar rafeindir sem sköpuðu frumeindunum hlutlausa rafhleðslu.

Með Plancksjónaukanum hefur bakgrunnsgeislun verið mæld. Hún sýnir alheiminn um 379.000 árum eftir Miklahvell. Rauðu litbrigðin eru 0,0002 kelvingráðum heitari en þau bláu.

Rafeindirnar voru loks tengdar frumeindakjörnum og alheimurinn varð um síðir gagnsær og þar með fær fyrir ljóseindir. Þær voru nú frjálsar ferða sinna og það eru þær sem við sjáum nú sem bakgrunnsgeislun geimsins sem streymir til okkar úr öllum áttum í alheiminum.

 

Bakgrunnsgeislunin hóf för sína sem orkurík gammageislun en vegna stöðugrar útþenslu alheimsins hefur nú tognað á henni og hún er orðin að nokkru daufari örbylgjum.

 

Það eru þær sem Plancksjónaukinn fangar og umbreytir í kort yfir hinn unga alheim.

Vörður í sögu alheimsins

 – Miklihvellur:

Ofboðsleg þensla fæðir alheiminn.

 

– Myndun frumefna (um 379.000 árum eftir Miklahvell):

Alheimurinn verður gagnsær og ljós kemst um hann.

 

– Morgunbjarmi í geimnum (um 150 milljón árum eftir Miklahvell):

Fyrstu stjörnurnar myndast og alheimurinn tekur á sig það form sem við þekkjum.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

Shutterstock,© Planck Collaboration/ESA

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Læknisfræði

Ofvirkni í heilastöð veldur stami

Maðurinn

Rannsókn: Þetta er ástæðan fyrir því að börn læra hraðar en fullorðnir

Maðurinn

Heilinn kortlagður: Smásæ vefsýni sýna stórbrotin smáatriði

Náttúran

Af hverju er kalt í mikilli hæð?

Maðurinn

Hversu oft segjum við ósatt?

Lifandi Saga

Kjarnorkuógnin: Sovéskur kafbátur í skerjagarðinum

Alheimurinn

Lítið eitt um þyngdarkraftinn

Menning

Hverjir höfðu fasta búsetu í Machu Picchu?

Lifandi Saga

Hitler var á efnum alla seinni heimsstyrjöld

Jörðin

Af hverju virðist Grænland álíka stórt og Ástralía?

Lifandi Saga

Hversu góðir vinir eru Kína og Rússland? 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.