Náttúran

Getur þallín drepið?

Í James Bond-myndinni Spectre fær skúrkurin Mr. White í sig þallín og verður svo veikur að hann sviptir sig lífi. Er efnið í rauninni svona eitrað?

BIRT: 18/06/2023

Hvað er þallín?

Þallín er málmkennt, grátt og mjúkt frumefni. Það kemst í líkamann gegnum húð, með innöndun eða í fæðu eða drykk.

 

Ef það uppgötvast ekki nógu snemma til að unnt sé að stöðva verkunina með móteitri er það banvænt.

 

Þallín læðir sér inn í líkamann því uppbygging þess minnir á kalíum.

 

Frumur líkamans ná ekki að greina þarna á milli og taka því efnið til sín í þeirri trú að það sé kalíum sem m.a. er gagnlegt fyrir vökvajafnvægið.

 

Í frumunum truflar þallín m.a. prótín og mikilvæg efnaskipti.

Þallín brýtur niður frumur

Eiturefnið þallín ræðst á taugar og líffæri og drepur á löngum tíma.

1. Þallín kemst í líkamann

Þallín er vatnsleysanlegur málmur og kemst því auðveldlega inn í líkamann – ekki aðeins í mat, heldur einnig gegnum húð eða innöndun.

2. Fruman plötuð

Þallín dreifir sér um líkamann sem jónir og minnir mjög á steinefnið kalíum. Frumurnar taka til sín þallín í þeirri trú að það sé kalíum.

3. Þallín eyðileggur frumur

Þallín truflar lífsnauðsynlega starfsemi í frumum og því brotna taugar, vöðvar, hársrætur og líffæri niður en það getur tekið vikur.

Einkenni þallíneitrunar

Áhrifin koma í ljós eftir tvo sólarhringa og þá sem uppköst og niðurgangur.

 

Þallín veldur líka sköddun á taugakerfinu eftir fáeina daga þannig að fórnarlambið fær verki, missir tilfinningu, fær minnisgloppur eða verður vitskert.

 

Vegna taugaskemmda hafa fórnarlömb nefnt þá tilfinningu að ganga um á glóandi kolum. Eftir tvær til þrjár vikur fellur hárið af og viku síðar getur hjartað gefist upp.

 

Banvænn skammtur af þallíni er um eitt gramm.

 

Þallín sem morðvopn

Langtímaverkun efnisins hefur gert það einkar handhægt og algengt til morða.

 

T.d. myrti útsendari frönsku leyniþjónustunnar Félix-Roland Mournié, forystumann aðskilnaðarsinna í fyrrum nýlendunni Kamerún árið 1960 með þessu eitri.

 

Sem móteitur við þallíni nota menn járnríkt litarefni „Berlínarblátt“ sem tekið er daglega og vel útilátið drekkur í sig þallín og skolar því úr líkamanum.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

© Capital Pictures/Ritzau Scanpix,© Claus Lunau

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Maðurinn

Rannsóknir afhjúpa: Svona getur hass breytt heila fósturs

Tækni

Hvernig virka púðurskot?

Maðurinn

Leiði er ofurkraftur okkar

Heilsa

Af hverju má ekki drekka saltvatn?

Náttúran

Bláglyttan er heilalaus snillingur

Lifandi Saga

Prumpukóngurinn felldi dömur í yfirlið

Menning og saga

Hvað telst vera mesta svindl fornleifafræðinnar?

Lifandi Saga

Saga Jemen: Frá myrru og mokka til Borgarastríðs og húta

Náttúran

Hættuleg baktería tengd við sérstakan hundamat

Lifandi Saga

Dauði Maó olli harðri valdabaráttu

Lifandi Saga

Kynnisferð um: Morðmál miðalda 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is