Á heimsvísu neytum við 172 milljón tonna af sykri ár hvert.
Magnið samsvarar því að allir jarðarbúar innbyrði tæplega hálft kíló af sykri á viku.
Við vesturlandabúar neytum meira magn sykurs en aðrir jarðarbúar. Í Bandaríkjunum nemur sykur í gosdrykkjum, sælgæti og kökum um 20 hundraðshlutum af daglegri hitaeininganeyslu, þ.e. 445 kílókaloríum á hvern íbúa á dag.
Nú vilja vísindamenn komast að raun um hvers vegna þessi neysluaukning hefur orðið.
Margt bendir til þess að við verðum sólgin í sykur og myndum eins konar fíkn í hann. Sykurinn er líka á góðri leið með að eyðileggja heilsu okkar.
Sykur var framandlegt krydd
Sykur er í dag eðlilegur hluti af daglegri fæðu okkar og það hljómar undarlega að þessir hvítu kristallar geti reynst okkur skaðlegir.
Skýringin er sú að sykur er engan veginn náttúruleg fæðutegund fyrir manninn, þrátt fyrir að við neytum hans í miklum mæli.
Þar til fyrir um tvö þúsund árum fékk maðurinn aðeins sykur þegar hann neytti ávaxta, berja eða hunangs og þessar fæðutegundir voru ekki til í neinu verulegu magni.
Á kaldari svæðum jarðarinnar voru sætindi úr forðabúri náttúrunnar aðeins fáanleg í örfáa mánuði á ári. Fyrir á að giska 1.500 árum var svo farið að rækta sykurreyr og framleiða hreinan sykur.
Fyrst í stað bætti fyrirfólk sykri í fæðuna líkt og framandlegu kryddi en seinna meir varð sykur síðan mikilvægur hluti af daglegri fæðu okkar.
Venjulegur hvítur sykur, líkt og við sáldrum yfir hafragrautinn, kallast á fagmáli súkrósi. Hann felur í sér eina sameind af glúkósa og aðra af einsykru sem bindast hvor annarri.
Sameindirnar tvær búa yfir ólíkum eiginleikum sem gerir það að verkum að súkrósi hegðar sér dálítið eins og dr. Jekyll og mr. Hyde. Líkt og hinn virðulegi dr. Jekyll, skiptir glúkósi verulegu máli fyrir fæðuna og er algerlega ómissandi næringarefni.
Glúkósi, sem einnig gengur undir heitinu þrúgusykur, fyrirfinnst einkum í formi sterkju í kartöflum, brauði, pasta og hrísgrjónum.
Líkamar okkar hafa vanist því að vinna úr glúkósa í mörg hundruð þúsund ár og þó svo að rétt sé að neyta hans í hóflegu magni þurfum við ekki að hafa áhyggjur af þessari tegund sykurs.
Þó svo að þessar einföldu sykurtegundir líkist hvor annarri hvað efnasamsetningu áhrærir, þá skilur leiðir þeirra um leið og sykursameindin kemur niður í þarmana þar sem hún klofnar.
Glúkósi berst með blóðinu til allra frumna líkamans þar sem hann er notaður sem eldsneyti, svo og til lifrarinnar og vöðvanna, þar sem hann safnast fyrir sem orkuforði til síðari nota.
Ávaxtasykur breytist í fitu
Öðru máli gegnir með mr. Hyde sykursins, þ.e. frúktósa sem einnig kallast ávaxtasykur.
Frúktósi fyrirfinnst aðeins í takmörkuðu magni í náttúrulegri fæðu okkar og líkaminn bregst öðruvísi við honum en glúkósa.
Einungis lifrin getur unnið úr þessum skuggalega mr. Hyde sykursins og þar breytist frúktósi í fitu, líkt og við á um áfengi.
Fitan getur safnast fyrir í lifrinni og leitt af sér fitulifur en hún kann einnig að berast áfram með blóðinu og breytast í kólesteról og auka þannig hættuna á hjarta- og æðasjúkdómum, ellegar þá safnast fyrir sem fita á innri líffærum.
Tilraunir gefa til kynna að sykur hafi einnig óbein áhrif á þyngdaraukningu með því að auka matarlyst okkar gríðarlega. Og ekki nóg með það.
Tilraunir með rottur hafa leitt í ljós að dýrin verði háð sykri og fái fráhvarfseinkenni þegar þeim bjóðast ekki lengur sykraðir drykkir.
Sykur ætti að banna börnum
Sykur og þó einkum og sér í lagi skuggalegi hlutinn af honum, frúktósinn, er engan veginn eins saklaus og hann í fljótu bragði virðist vera. Ýmsir vísindamenn leggja því til að við takmörkum aðgengi að sykri.
Forsprakki þeirrar hreyfingar, læknirinn Robert Lustig við Kaliforníuháskóla í San Francisco, gerir það þess vegna að tillögu sinni að við nýtum okkur reynsluna úr baráttunni við áfengismisnotkun og flokkum sykur á sama hátt og áfengi og tóbak.
Börnum ætti ekki að leyfast að kaupa gosdrykki eða sælgæti og sætindi ætti ekki að selja í námunda við skóla.
Tillagan á sennilega ekki eftir að öðlast miklar vinsældir því við mannfólkið höfum vanið okkur á allt of mikla sykurneyslu og gera má ráð fyrir reiðilegum grettum margra ef þeir ættu að takmarka við sig sykur.
