Ónæmiskerfið getur stundum brugðist svo harkalega við að sjúklingnum stafi meiri ógn af því en sjúkdómnum sem ónæmiskerfið þarf að berjast gegn.
Eitt hættulegasta dæmið um ofvirkni ónæmiskerfisins er einmitt cýtókínastormur.
Cýtókín eru boðprótín sem líkaminn losar og eru hluti af ónæmiskerfinu. Cýtókínin virkja m.a. mismunandi gerðir hvítra blóðkorna og þau valda þannig sumum sjúkdómseinkennunum, t.d. hita.
Cýtókínastormur losnar úr læðingi þegar ónæmiskerfið bregst of harkalega við en of harkaleg viðbrögð verða sjálfstyrkjandi og fara þess vegna úr böndunum. Sumar þeirra frumna sem cýtókínin virkja framleiða nefnilega sjálfar cýtókín.
Svo mikið af cýtókínum getur valdið svo miklum bólgum að líkaminn fái lost eða þá að líffæri gefist upp; t.d. geta nýrun eða jafnvel lifrin hætt að starfa og á endanum kostar það sjúklinginn lífið.
Ofvirkt ónæmiskerfi banvænt
Sjálfstyrkjandi offramleiðsla cýtókín-boðefna getur verið banvæn.
Kerfið greinir veiru
Átfrumur og stórkirningar kallast þær frumur sem mynda fremstu varnarlínuna. Þær finna veiruna og hefja baráttuna, m.a. með því að losa cýtókín.
Frumur efla viðbrögðin
Cýtókínin gera ónæmiskerfinu viðvart um að árás sé hafin. Fleiri ónæmisfrumur virkjast og framleiða fleiri cýtókín. Heilbrigður líkami hefur stjórn á magninu.
Cýtókín valda bólgu
Í sumum sjúklingum verður þróunin stjórnlaus og endar í cýtókínastormi. Cýtókínin geta valdið svo ofsafengnum bólgum að sjúklingurinn deyi.
Cýtókínastormur er einkum algengur í tengslum við lungnabólgu sem orsakast af kórónuveirum svo sem Covid-19 eða inflúensu.
Reyndar var inflúensufaraldurinn sem kallaðist spænska veikin og herjaði 1918-1920, fyrsti þekkti sjúkdómurinn þar sem cýtókínastormur átti hlut að hárri dánartíðni.
Verst varð ástandið í þeirri bylgju sem reis hæst haustið 1918 en þá dó einn af hverjum 40 sem smituðust.
Árið 2005 gerðu vísindamenn tilraun til að athuga hvort cýtókínastormur gæti verið meðal ástæðnanna. Þeir smituðu þá hóp makakapa af spænsku veikinni.
Niðurstöðurnar voru ótvíræðar: Ónæmiskerfi apanna varð alveg stjórnlaust og aparnir drápust eftir fáeina daga.
