Árið 1912 gerði breski fornleifaáhugamaðurinn Charles Dawson uppgötvun sem setti vísindaheiminn nánast á annan endann.
Í malargryfju einni í suðurhluta Englands hafði hann rekist á beinagrindarleifar eftir mann sem virtist vera týndi hlekkurinn, þ.e. þróunarfræðilega tengingin á milli mannsins og forfeðra okkar sem líktust öpum.
Beinagrind hins svokallaða Piltdown-manns samanstóð af mennskri höfuðkúpu með sterklegan kjálka en Dawson kvað hvort tveggja vera 500.000 ára gamalt.
Höfuðkúpa Piltdown-mannsins var samsett úr mörgum tegundum.
Höfuðkúpan
átti rætur að rekja til miðaldamanns.
Kjálkinn
var úr órangútan og tönnin úr simpansa.
Höfuðkúpa Piltdown-mannsins var samsett úr mörgum tegundum.
Höfuðkúpan
átti rætur að rekja til miðaldamanns.
Kjálkinn
var úr órangútan og tönnin úr simpansa.
Áratugum saman var þessi merki fundur álitinn vera það mikilvægasta sem gerst hefði á sviði fornleifafræðinnar en árið 1953 varð unnt að beita nýrri aldursgreiningu sem leiddi í ljós að beinin ættu að öllum líkindum rætur að rekja til miðalda og gætu því engan veginn stafað frá fornaldarmanni.
Frekari rannsóknir leiddu í ljós að um var að ræða bein úr manni og tveimur ólíkum apategundum, sennilega órangútan og simpansa.
Þá kom enn fremur í ljós að tennurnar hefðu verið sorfnar, í því skyni að láta þær líkjast mannatönnum.
Aldrei hefur tekist að upplýsa hver stóð að baki svindlinu. Árum saman þóttu margir ólíkir vera sennilegir sökudólgar.
Umfangsmikil rannsókn sem gerð var árið 2016 þótti leiða í ljós að Dawson væri sá seki.
Svik á sviði fornleifafræðinnar:
- Cardiff-risinn var steingervingur þriggja metra hás karlmanns sem fannst árið 1869. Í ljós kom að tóbakssali einn hafði búið risann til.
- Höfuðdjásnið frá Saitafernes var gullhjálmur sem keyptur hafði verið fyrir Louvre-safnið árið 1896. Gullsmiður nokkur hafði gert hann árið 1894.
- Árið 1838 fannst svokallaður Grave Creek-steinn en í hann var grafið einkar frumstætt stafróf. Í ljós kom að steinninn var falsaður.
