„ VERÐUM BRÁTT UPPISKROPPA MEÐ SÝKLALYF“ - BÆÐI OG
Lyfjaiðnaðurinn hefur varla undan að þróa ný lyf á sama hraða og bakteríur verða ónæmar. Sem stendur lítur út fyrir að bakteríurnar hafi vinninginn umfram lyfin.
Fyrir miðja síðustu öld gátu skrámur á húð dregið fólk til dauða ef sýking komst í þær. Allar götur síðan hefur pensillín bjargað um 200 milljón mannslífum en á þessu sama tímabili hafa bakteríurnar orðið sífellt minna móttækilegar gagnvart meðferðinni.
Fyrirbæri þetta kallast ónæmi og það myndast á þann veg að bakterían þróar með sér eiginleika til að dæla sýklalyfjum út gegnum frumuvegginn eða að mynda ný ensím sem brjóta sýklalyfin niður.
Bakteríur verða ónæmar fyrir sýklalyfjum
Ónæmi hefur vinninginn
Náttúrulegar stökkbreytingar gera bakteríu ónæma (blátt) gegn sýklalyfi sem drepur allar aðrar bakteríur (rautt).
Ónæm baktería fjölgar sér.
Án samkeppni fjölgar ónæma bakterían sér og öll þyrpingin verður ónæm.
Ónæmi smitast
Ónæmu bakteríurnar deila DNA-erfðaefni sínu með öðrum bakteríutegundum og þannig dreifist ónæmið.
Undanfarin fimmtíu ár hafa aðeins verið þróaðir þrír nýir flokkar sýklalyfja.
Á sama tímabili hafa sumar tegundir baktería orðið ónæmar fyrir nánast öllum gerðum sýklalyfja, að undanskildu hinu glænýja odilorhabdin sem enn er ekki komið á markað. Læknar tala fyrir bragðið um nýjar miðaldir á sviði læknisfræðinnar, þar sem sýkingarnar fái að grassera og ekki unnt að ná niðurlögum þeirra.
Vísindamenn eru þeirrar skoðunar að leita þurfi nýrra sýklalyfja á alþjóðlegum vettvangi, t.d. undir merkjum Sameinuðu þjóðanna, auk þess sem lofa beri fundarlaunum sem nemi þúsundum milljarða, í því skyni að hvetja lyfjafyrirtæki til að keppast við að þróa ný sýklalyf.
LESTU EINNIG
„ÓNÆMI ER EKKERT VANDAMÁL Í EVRÓPU“ - RANGT
Sýklalyfjaónæmi er álíka mikið vandamál í Evrópusambandslöndunum og flensa, berklar og HIV-veiran/alnæmi samanlagt. Sóttvarnastofnun Evrópusambandsins, ECDC, gerir því skóna að alls 672.000 Evrópubúar smitist ár hvert af sýkingum af völdum fjölónæmra baktería.
Einungis tvö af sjö sýklalyfjum hrífa á þessa bakteríu.
Alls deyja 33.000 Evrópubúar af völdum fjölónæmra sýkinga ár hvert.
„EINUNGIS BAKTERÍUR VERÐA ÓNÆMAR“ - RANGT
Sú fjölónæma lífvera sem smitast hvað mest í heiminum er reyndar ekki baktería, heldur gersveppur.
Candida auris sveppurinn fannst fyrst árið 2009 og þá í eyra sjúklings í Japan. Hefðbundin sveppalyf hrífa ekki á svepp þennan og í tuttugu prósent tilvika gagnast háþróuðustu lyfin ekki heldur.
Læknir að nafni Tom Chiller sem stjórnar svepparannsóknum við bandarísku Lýðheilsustöðina (CDC), segir að Candida auris sé meira smitandi en ebóluveiran.
Vísindamenn berjast á fleiri vígstöðum
Vísindamenn vinna nú á fullu að finna nýjar meðferðir sem gætu stutt við sýklalyfin.
Lánuð mótefni styðja þín eigin
Þegar líkaminn er sýktur af bakteríum myndar hann mótefni. En þróunin tekur daga eða vikur. Bandarískir vísindamenn vinna því að því að þróa nefúða með tilbúnum mótefnum. Sem sniðmát nota þeir náttúruleg mótefni frá m.a. lamadýrum.
Góðar bakteríur berjast gegn sýkingum
Fyrirtækin SciBac í Kaliforníu og Vedanta Biosciences í Massachusetts vinna bæði að því að stöðva sýkingar með Clostridium difficile sem veldur lífshættulegum niðurgangi. Vopnið er góðar bakteríur sem hægt er að gleypa sem pillur og útiloka Clostridium difficile í þörmum.
Tvöfaldur skammtur eykur skilvirkni
Evrópskir sameindalíffræðingar hafa prófað 3.000 tvöfalda skammta með tvenns konar sýklalyfjum eða einu sýklalyfi og svokallaðri örvun. Sem örvun hefur vanilla, sem dæmi, reynst furðu árangursrík gegn sumum tegundum ónæmra baktería.
