Af hverju lýsa svarthol

BIRT: 04/11/2014

LESTÍMI:

< 1 mínútur

Það er ógerlegt að sjá svarthol, þar eð ljós sleppur ekki frá því. Hvernig stendur þá á því að stundum eru svarthol sýnd á myndum sem lýsandi skífur?

 

Svarthol er ákveðinn staður í geimnum þar sem efnismassinn er svo þéttur að hvorki efni né geislun í nokkru formi sleppur út úr þyngdaraflssviði massans. Þess vegna er vissulega ógerlegt að sjá svartholið sjálft. En aftur á móti má stundum sjá þau áhrif sem svartholið hefur á umhverfi sitt.

 

Sé efni að finna í nágrenni svartholsins, sogast það í áttina til þess. Þetta efni, hvort heldur um er að ræða gas, geimryk eða jafnvel heilar stjörnur, myndar þá hringiðuskífu umhverfis svartholið, líkt og vatnsiða við niðurfall.

 

Það er ljósið frá þessari aðdráttarskífu sem stjörnufræðingarnir geta greint og iðulega má sjá á teikningum af svartholum.

 

Í raun og veru er það þó ekki sýnilegt ljós sem sjónaukarnir greina frá aðdráttarskífunni, heldur miklu öflugri geislun og á styttri bylgjulengdum en mannsaugað greinir.

 

Efnið sogast inn að svartholinu í hringiðu og árekstur og núningur efnisagna innan hennar veldur því að efnið hitnar. Því meiri sem hitinn er, því öflugri verður sú rafsegulgeislun sem það sendir frá sér.

 

Efni sem dregst inn að svartholi í miðju stjörnuþoku verður ofboðslega heitt, allt að 100 milljón gráður. Þess vegna sendir þetta efni frá sér öfluga röntgengeislun og gammageislun sem má greina og gefur óbeina mynd af tilveru svartholsins.

 
 

BIRT: 04/11/2014

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is