Gosaska er ekki aska í venjubundinni merkingu. Aska er yfirleitt það sem eftir verður þegar lífrænt efni hefur brunnið en allt öðru máli gegnir um öskustrókana sem koma upp í eldgosum.
Orðið gosaska var lengi haft um gosösku á íslensku og er stundum ennþá en síðustu áratugina hefur orðið gjóska einkum verið notað. Gjóska getur verð ámóta fíngerð og aska en myndast með allt öðrum hætti.
Eldgos verða þegar hraunkvika þrýstist upp úr möttli jarðar og alla leið upp í gegnum jarðskorpuna. Þetta gerist gjarna þar sem skorpan er þunn og kvikan þrýstir stöðugt á. Þrýstingur á móti kvikunni minnkar eftir því sem ofar dregur.
Þegar hraunkvikan nær loks upp úr yfirborðinu minnkar innri þrýstingur hennar skyndilega og hún kólnar hratt.
Hluti kvikunnar storknar þá nánast í duftformi. Miklu meiri gjóska myndast þó þegar gýs undir jökli, eins og stundum gerist hérlendis. Ísinn bráðnar þá og myndar gufu sem veldur sprengingu og þeytir gjósku hátt í loft upp.
Í venjulegu eldgosi verður hluti gjóskunnar eftir í gígnum en hluti þeytist upp í loftið, jafnvel í 20 km hæð í mjög kröftugum gosum.
Almennt er mikill munur á öskumyndun eldstöðva. Meiri aska myndast í eldkeilum þar sem hraunkvikan er seigfljótandi en þegar hún er þynnri líkt og í nýjustu gosunum á Reykjanesi 2021, 2022 og 2023.
