Eðlisfræðingar leysa gamla spaghettigátu

Með sérhannaðri sveiguvél hefur loks tekist að brjóta spaghetti í tvennt. Uppgötvunin hefur þýðingu fyrir styrkleikaprófanir ýmissa efna.

BIRT: 15/04/2023

LESTÍMI:

2 mínútur

Getur þú brotið spaghetti í nákvæmlega tvo hluta?

Spurningin hefur áratugum saman valdið heilabrotum meðal eðlisfræðinga og styrkleikasérfræðinga. Nefna má bandaríska Nóbelsverðlaunahafann Richard Feynman, sem aldrei tókst að finna svarið.

 

Árið 2005 fengu tveir franskir vísindamenn IG-Nóbelsverðlaunin fyrir að sanna að spaghetti brotni alltaf í þrjá eða fjóra hluta. Þessi verðlaun eru veitt fyrir uppgötvanir sem þykja broslegar, en þó athyglisverðar á sinn hátt.

 

Spagettíáhrifanna gætir á 0,0001 sekúndu

Frönsku vísindamennirnir uppgötvuðu eins konar bakslagsáhrif eftir fyrsta brotið.

 

Þegar spaghettistafurinn brotnar, sveiflast endarnir svo skarplega til baka að endarnir ná ekki að fylgja með og brotna af. Þetta gerist á innan við 0,0001 sekúndu.

 

Nú hefur fjölþjóðlegur hópur vísindamanna uppgötvað hvernig koma má í veg fyrir þessa baksveiflu. Það er unnt með því að snúa upp á spaghettistafinn áður en hann er brotinn.

Rétt snúið spaghetti brotnar í tvennt

Með því að snúa upp á spaghetti veiklast það nógu mikið til þess að hægt er að brjóta það í tvennt.

Brot án snúnings

Spaghettistafur svignar mikið áður en hann brotnar. Álag á miðjuna verður svo mikið að eftir brotið verður kröftug baksveifla, þannig að brotin verða alls fjögur.

Brot með snúningi

Þegar snúið er amk. 250 gráður upp á 24 sm langan spaghettistaf, þarf fremur litla sveigju til að brjóta hann. Bakslagið verður minna og því ekki fleiri brot.

Vísindamennirnir smíðuðu sérstaka vél sem snýr upp á spaghettistafinn. Mörg hundruð spaghettistafir voru brotnir í vélinni og grandskoðuðu hver hlutföllin milli lengdar og snúnings þurfa að vera til að forðast fleiri brot en eitt.

 

Niðurstöðurnar geta auðveldað skilning á því hvernig efni veiklast við snúning og slíkur skilningur er mikilvægur við prófanir verkfræðinga á efnum til nota í mannvirki á borð við byggingar og brýr.

Með sérhannaðri vél voru mörg hundruð spaghettistafir undnir og sveigðir.

BIRT: 15/04/2023

HÖFUNDUR: Ritstjórn

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Shutterstock,© Ken Ikeda,© MIT

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is