Getur þú brotið spaghetti í nákvæmlega tvo hluta?
Spurningin hefur áratugum saman valdið heilabrotum meðal eðlisfræðinga og styrkleikasérfræðinga. Nefna má bandaríska Nóbelsverðlaunahafann Richard Feynman, sem aldrei tókst að finna svarið.
Árið 2005 fengu tveir franskir vísindamenn IG-Nóbelsverðlaunin fyrir að sanna að spaghetti brotni alltaf í þrjá eða fjóra hluta. Þessi verðlaun eru veitt fyrir uppgötvanir sem þykja broslegar, en þó athyglisverðar á sinn hátt.
Spagettíáhrifanna gætir á 0,0001 sekúndu
Frönsku vísindamennirnir uppgötvuðu eins konar bakslagsáhrif eftir fyrsta brotið.
Þegar spaghettistafurinn brotnar, sveiflast endarnir svo skarplega til baka að endarnir ná ekki að fylgja með og brotna af. Þetta gerist á innan við 0,0001 sekúndu.
Nú hefur fjölþjóðlegur hópur vísindamanna uppgötvað hvernig koma má í veg fyrir þessa baksveiflu. Það er unnt með því að snúa upp á spaghettistafinn áður en hann er brotinn.
Rétt snúið spaghetti brotnar í tvennt
Með því að snúa upp á spaghetti veiklast það nógu mikið til þess að hægt er að brjóta það í tvennt.
Brot án snúnings
Spaghettistafur svignar mikið áður en hann brotnar. Álag á miðjuna verður svo mikið að eftir brotið verður kröftug baksveifla, þannig að brotin verða alls fjögur.
Brot með snúningi
Þegar snúið er amk. 250 gráður upp á 24 sm langan spaghettistaf, þarf fremur litla sveigju til að brjóta hann. Bakslagið verður minna og því ekki fleiri brot.
Vísindamennirnir smíðuðu sérstaka vél sem snýr upp á spaghettistafinn. Mörg hundruð spaghettistafir voru brotnir í vélinni og grandskoðuðu hver hlutföllin milli lengdar og snúnings þurfa að vera til að forðast fleiri brot en eitt.
Niðurstöðurnar geta auðveldað skilning á því hvernig efni veiklast við snúning og slíkur skilningur er mikilvægur við prófanir verkfræðinga á efnum til nota í mannvirki á borð við byggingar og brýr.
