Flóðbylgjur geta farið af stað eftir skriðuhlaup eða eldgos en stærstu flóðbylgjurnar sem geta skollið á strönd í mörg þúsund kílómetra fjarlægð stafa oftast af jarðskjálftum.
Áður en flóðbylgja myndast þarf öfluga lóðrétta hreyfingu upp eða niður til að koma flóðbylgjunni af stað. Hamfaraflóðbylgjan í Suðaustur-Asíu 2004 myndaðist þegar Indóástralski hafsbotnsflekinn lækkaði í árekstri við meginlandsfleka.
Mesta hættan á Kyrrahafsströndum
Stórir skjálftar af þessu tagi verða einmitt helst á flekamótum þar sem hafsbotnsfleki rennur inn undir meginlandsfleka – og þannig háttar til hringinn í kringum Kyrrahafið, þar sem hættan á hamfaraflóðbylgjum er mest.
Vesturströnd Suður- og Norður-Ameríku, eyjaríkin norðan Ástralíu, Japan, Indónesíu og Nýja-Sjáland eru þau svæði sem hættast er á flóðbylgjum í heiminum.
Það er erfitt að vara við flóðbylgjum, þar eð ekki er unnt segja fyrir um atburðina sem valda þeim. Þegar jarðskjálftar verða breiðir titringurinn sig þó miklu hraðar út en flóðbylgja sem mögulega fylgir í kjölfarið.
Það gefur dálítinn tíma til að bregðast við, áður en flóðbylgjan nær að ströndum. Nú er til sérstakt aðvörunarkerfi, DART II sem greinir flóðbylgju á leið um opið haf.
Þrýstimælar greina flóðbylgju
Aðvörunarkerfið DART II notar skynjara á hafsbotni til að vara við því að flóðbylgja sé á leiðinni.
1. Skynjari greinir bylgjuna
Þrýstiskynjari á hafsbotni greinir þrýstingsbreytingar í hafinu. Skynjarinn finnur mun á bylgjum og flóðbylgjum, jafnvel bara 1 cm að hæð.
2. Bauja greinir sendingar
Skynjarinn sendir hljóðbylgjuboð upp til bauju á yfirborðinu á 15 mínútna fresti. Greinist flóðbylgja eru gögn send á 15 sekúndna fresti.
3. Vísindamenn meta gögn
Baujan sendir gögnin áfram til eins af alls 66 Iridíum-gervihnöttum sem koma þeim áfram til stjórnstöðvarinnar á Hawaii. Þar er ákveðið hvort aðvörun verði send út.
Þetta kerfi grundvallast á skynjurum sem komið hefur verið fyrir á hafsbotni víða í Kyrrahafinu. Frá þeim berast boð allan sólarhringinn til stjórnstöðvarinnar PTWC (Pacific Tsunami Warning Center) á Hawaii.
Það er svo hægt að senda út viðvaranir til strandsvæða allt í kringum Kyrrahafið til að hægt sé að flytja fólk á brott.
Annars staðar eru flóðbylgjur mjög staðbundnar. Þannig er t.d. talin hætta á gríðarstóru berghlaupi úr Aknesfjalli niður í Geirangursfjörð í Noregi. Slíkur atburður gæti valdið 70 metra hárri flóðbylgju.
