– PLÚTÓ ER PLÁNETA.
– TYCHO BRAHE DÓ EFTIR AÐ ÞVAGBLAÐRAN SPRAKK.
– NEWTON UPPGÖTVAÐI ÞYNGDARAFLIÐ ÞEGAR HANN FÉKK EPLI Í HAUSINN.
– ÞÚ VERÐUR EKKI ALLTAF MEÐ VASAREIKNI Á ÞÉR.
– KÍNAMÚRINN SÉST FRÁ TUNGLINU .
1. ,,PLÚTÓ ER PLÁNETA"
Ef þú varst í grunnskóla fyrir aldamót, hefurðu ábyggilega lært að Plútó væri níunda pláneta sólkerfisins. Allt fram til 2006 taldist það líka alveg rétt. Þótt Plútó sé ekki lengur skilgreindur sem pláneta stafar það ekki af því að hnötturinn hafi breyst að neinu ráði.
Orsökin er sú að alþjóðasamband stjörnufræðinga breytti skilgreiningu sinni á plánetu á aðalfundi sínum árið 2006. Plánetur eru síðan skilgreindar á grundvelli þriggja meginatriða:
* Þær þurfa að vera á braut um sólu.
* Þær þurfa að vera því sem næst kúlulaga.
* Þær þurfa að hafa rutt öðrum himinhnöttum af braut sinni.
Það er þetta síðasttalda sem veldur því að Plútó flokkast ekki lengur sem pláneta. Á braut hans er nefnilega gríðarmikið af loftsteinum.
Og fyrir bragðið flokkast Plútó nú sem dvergpláneta.
Stytta af Tycho Brahe við Rósinborgarhöll í Kaupmannahöfn.
2. ,,TYCHO BRAHE DÓ EFTIR AÐ ÞVAGBLAÐRAN SPRAKK"
Þess var lengi getið í mannkynssögubókum að danski stjörnufræðingurinn Tycho Brahe hefði „ofsetið sig“, sem sagt ekki kunnað við að rísa úr sæti í konunglegum kvöldverði til að fara á klósettið, með þeim afleiðingum að þvagblaðran sprakk og það hafi dregið hann til dauða.
En þetta er bara gömul sögn sem ekkert er hæft í.
Ef maður reynir að halda í sér allt of lengi þrátt fyrir bráða þörf og meðfylgjandi sársauka endar það með því að taugakerfið neitar að hlýða og maður pissar í buxurnar.
Þvagblaðran getur að vísu sprungið hjá fólki sem búið er að drekka sig svo ofurölvi að áfengið setji venjuleg viðbrögð líkamans úr leik – þar á meðal þörfinni til að kasta af sér vatni. Þetta er þó afar sjaldgæft.
Springi þvagblaðran, flæðir þvagið út í kviðarholið. Það er sársaukafullt en ekki mjög hættulegt nú til dags, þar eð læknar geta auðveldlega dælt vökvanum út og saumað blöðruna.
Nýjustu rannsóknir benda til að Tycho Brahe hafi dáið vegna nýrnabilunar
Þótt eplið hafi átt þátt í hugljómun Newtons, fékk hann það ekki í höfuðið.
3. ,,NEWTON UPPGÖTVAÐI ÞYNGDARAFLIÐ ÞEGAR HANN FÉKK EPLI Í HAUSINN"
Þú kannast nokkuð örugglega við þá sögn að Ísak Newton hafi fengið hugmyndina um þyngdaraflið þegar hann sat við hugleiðingar undir eplatré og epli féll niður á höfuð hans.
Sagan er reyndar ekki alröng.
Í ævisögu Newtons sem William Stukeley skrifaði og kom út 1752, kemur fram að Newton hafi sjálfur sagt honum að það að sjá epli falla hafi vakið honum hugleiðingar um það hvers vegna epli falli alltaf hornrétt til jarðar.
Fallandi epli átti sem sé þátt í upphafi þyngdaraflskenningar Newtons. Að hann hafi fengið eplið í höfuðið er hins vegar bara ímyndun.
Fyrir daga snjallsímanna voru vasareiknar miklu mikilvægari en nú.
4. ,,ÞÚ VERÐUR EKKI ALLTAF MEÐ VASAREIKNI Á ÞÉR"
Þegar stærðfræðikennarinn þurfti að útskýra nauðsyn þess að læra margföldunartöfluna, var skýringin iðulega fólgin í því að maður gæti ekki búist við því að vera alltaf með vasareikninn á sér.
Stærðfræðikennaranum til varnar verður reyndar að segjast að þróun farsímanna lá ekki í augum uppi.
Kínamúrinn er mikið mannvirki og ferðamenn flykkjast þangað. En frá tunglinu sést hann ekki.
5. ,,KÍNAMÚRINN SÉST FRÁ TUNGLINU"
Kínamúrinn er tignarlegt mannvirki og 6.000 km langur. Enn í dag – mörg þúsund árum eftir að múrinn var reistur – er hann tiltölulega heillegur.
En hann er ekki nógu stór til að sjást utan úr geimnum með berum augum. Til þess er hann of mjór og hverfur líka í landslagið.
Þetta staðfestir geimfarinn Chris Hadfield sem hefur dvalið fjölmarga mánuði í geimstöðinni.
