Náttúran

Geta fjöll skotist upp á augnabliki?

Ég hef lesið að fjöll myndist og stækki fáeina sm á ári þegar tvær meginlandsplötur rekast saman. En getur fjall einnig skotist upp á örskömmum tíma?

BIRT: 04/11/2014

Flest fjöll myndast við árekstur milli tveggja af rekplötum jarðar.

 

Hafi báðar plöturnar meginland til að bera, þrýstast þær upp í langar fjallakeðjur þar sem meginlöndin eru of létt til að sökkva niður í iður jarðar.

 

Þetta á sér m.a. stað í Himalaya, heimsins hæsta fjallgarði, þar sem indverska meginlandið hefur á síðustu 50 milljón árum rekist inn í evrasíska meginlandið.

 

Slík fjöll hækka afar hægt. Þegar hraði Himalaya var hvað mestur stækkaði fjallgarðurinn trúlega einungis um hálfan annan sm á ári.

 

Fjöll geta einnig myndast við eldgos.

 

Eldfjöll er að finna annað hvort þar sem meginlandsplatan rennur undir aðra eins og t.d. á sér stað víðsvegar á Kyrrahafsplötunni, eða á svonefndum heitum reitum inni á plötunum eins og t.d. við Hawaii-eyjaklasann.

 

Samfara eldgosum geta myndast fjöll á nokkrum dögum eða mánuðum. Slík fjöll eru þó mun lægri en Himalaya.

 

Þó er að finna afar há eldfjöll eins og t.d. Andesfjöllin sem ná yfir 6.000 metra hæð, en það stafar af síendurteknnum eldgosum á afar löngum tíma.

 
 

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Moskítóflugur: Hvað elska þær og hvað hata þær?

Heilsa

Vísindamenn uppgötva óvænta orsök útbreiðslu krabbameins

Alheimurinn

Jörðin er að tæmast af málmum: Næst fer leitin fram úti í geimnum 

Náttúran

Geta plöntur fundið fyrir sársauka?

Tækni

Unnt er að breyta koltvísýringi og metangasi í hreinan orkugjafa með nýrri tímamótatækni

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is