125 milljón ára forneðla sem fundist hefur í Kína varpar alveg nýju ljósi á drottningu risaeðlanna, grameðluna, eða Tyrannosaurus rex, sem var óhugnanlega stórvaxin kjötæta.

Steingervingafræðingurinn Paul Sereno, ásamt kínverskum kollegum sínum, hefur nú afhjúpað næstum alheila vasaútgáfu af grameðlu. Þessi eðla er greinilega forveri Tyrannousaurus rex og hefur fengið heitið Raptorex kriegsteini.

Þessi smávaxna ráneðla var 2,5 metrar að lengd frá trýni til hala á fullorðinsaldri og vóg um 65 kg – sem sagt í svipuðum þyngdarflokki og maðurinn.

Sérkennilegast er að Raptorex kriegsteini hefur verið ótrúlega lík Tyrannosaurus rex að líkamsgerð, en síðarnefnda eðlan réði ríkjum á krítartímabilinu 40-60 milljón árum síðar og varð allt að 12 metra löng og upp í 6 tonn að þyngd.

Líkindin ná m.a. til vöðvastæltra afturfóta, smárra framfóta, stórs höfuðs með öflugum kjálkum og hvössum tönnum. Vísindamennirnir eru ekki í vafa um að Raptorex kriegsteini hafi verið eldfljót á fæti og öflugt rándýr, þótt bráðin hafi eðlilega verið smávaxnari en sú sem grameðlan lagði að velli síðar.

Uppgötvunin sýnir að líkamsbygging eðlunnar var upphaflega fullþróuð í þessari smáeðlu, en hefur síðan einfaldlega nítugfaldast að stærð. Þetta breytir hugmyndinni um þróun grameðlunnar.

Nú lítur sem sagt út fyrir að „dráparahönnunin“ hafi verið fullmótuð fyrir 125 milljónum ára og þessi eðla hafi frá upphafi hlaupið bráðina uppi og drepið hana með öflugu biti, en framfæturnir hafi aðeins verið notaðir til að rífa hræið í sundur.

Fram að þessu hefur verið talið að grameðlan hafi þróast út frá fyrri tegundum með stóra framfætur, sem síðar hafi ekki fylgt með þegar líkamsstærðin óx, vegna þess að þeir hefðu truflað jafnvægi skepnunnar á hlaupum.