Náttúran / Loftslagsbreytingar
Lestími: 2 mínútur
Loftslag á jörðinni er að breytast. Hin hnattræna hlýnun leiðir af sér að hitastigið í höfunum hækkar og yfirborðið hækkar reyndar líka.
Nú hafa vísindamenn komist að raun um að hærri sjávarhiti hefur afleiðingar varðandi strauma á yfirborðinu, svonefnda sjávarhvirfla.
Hvirfilstraumar blanda sjónum
Hafhvirflarnir eru frá 10 upp í 100 km í þvermál og hafa afgerandi þýðingu fyrir hringrás vatns í heimshöfunum. Í þessum hvirfilstraumum blandast hlýr og kaldur sjór, saltvatn og ferskvatn og þessir hvirflar dreifa líka næringarefnum og hafa verulega þýðingu fyrir ástand sjávar um allan heim.
100 km breiðir geta straumhvirflarnir orðið. Þegar hitinn hækkar, eykst orkan og straumhraðinn líka.
Vaktað með gervihnöttum
Vísindamenn hafa auga með sjávarhvirflum utan úr geimnum. Með hjálp gervihnatta geta þeir stöðugt mælt yfirborðshæð sjávar og með greiningum á henni má reikna út hve mikil orka er fólgin í hvirfilstraumunum.
Þessi vöktun hefur nú sýnt breytingu sem aldrei hefur áður sést.
Svo virðist sem fleiri hvirfilstraumar myndist nú en áður og þeir sem fyrir voru búa nú yfir meiri orku. Greiningarnar sýna að þeir verða um 5% orkuríkari á hverjum tíu árum sem líða.
Hvirflarnir eru hitamælar hafsins
Breytingar í sjávarhvirflum eru mikilvægar vegna þess að sjávarstraumar gegna svo viðamiklu hlutverki varðandi allt líf í heimshöfunum.
Þeir stýra hitastigi, kolefnisupptöku, næringu og hringrásum lífs í sjónum. Þegar þeir breytast á skömmum tíma getur það haft miklar afleiðingar að mati vísindamanna.
Á skala stærri loftslagslíkana geta þessir hvirfilstraumar virst þýðingarlitlir en vísindamennirnir sem stóðu að þessari uppgötvun benda á að straumar í heimshöfunum geti haft afgerandi þýðingu varðandi það hvernig unnt verður að spá um loftslag í framtíðinni.
Vísindamennirnir hvetja til þess að hlutverk hvirfilstraumanna sem hitamæla hafanna verði tekið með í útreikninga loftslagslíkana þannig að þau verði framvegis áreiðanlegri en nú er.
Birt 29.07.2021
SØREN BJØRN-HANSEN
