Holur Jarðar afhjúpa djúp meistaraverk

Vítishola sem brennur án afláts í eyðimörkinni, koparnáma sem sést utan úr geimnum og dökkblá geil í miðju hafinu. Yfirborð jarðar er alsett risastórum holum og gígum sem eru afleiðingar ógnvænlegra náttúrukrafta eða ótrúlegrar þrautseigju mannanna.

BIRT: 28/04/2023

LESTÍMI:

3 mínútur

Gasgígur hefur brunnið í 52 ár

„Fordyri helvítis“

Hola þessi er afleiðing af óhappi sem átti sér stað árið 1971. Þá hvarf jörðin skyndilega undan rússneskum bor sem hrundi niður í heljarinnar holrými. Gas tók að streyma út og ákváðu verkfræðingar að öruggast væri að kveikja í gasinu niðri í gígnum. Síðan þá hefur ekki verið hægt að slökkva eldinn.

Ríkasta hola Jarðar sést frá geimnum

Opin náma í Bingham nærri Salt Lake City í Utah, BNA, hefur verið koparnáma frá árinu 1906. Dag hvern eru 450.000 tonn mulin niður og árleg framleiðsla er um 220 milljarðar króna að verðmæti, sem að hefur veitt Bingham Canyon námunni viðurnefnið „ríkasta hola Jarðar“.

Fljót skar Miklagljúfur út úr berginu

Eins og 400 km langt ör sker Miklagljúfur (Grand Canyon)  sig í gegnum Norður Ameríska meginlandið. Gljúfrið er meira en 1800 m djúpt þar sem það er dýpst og allt að 29 km breitt og er lang stærsta gljúfur heims.

 

Miklagljúfur er skapað af Colorado fljóti á síðustu 5 milljón árum eða svo. 

Kristaltært vatn fyllir völundarhús

Eitt tilkomumesta hellakerfi Jarðar er Ordinskaya í Úralfjöllum.  4850 m löng göng hafa verið kortlögð. Fjarlægasti staðurinn í Ordinskaja er í um kílómetra frá innganginum meðan stærsti hellirinn er með meira en 60 m þvermál.


Ordinskaya hefur myndast vegna ágangs grunnvatns á um 20 metra þykkt og 200 milljón ára gamalt lárétt lag af gipsi.

Blá hola afhjúpar forna sjávarstöðu

300 metrar á breidd, fullkomlega hringlaga og 122 metra djúp – bláholian mikla í Belís var upphaflega risastór þurr kalksteinshellir og inniheldur dropastein, en fyrir um það bil 500.000 árum varð jarðskjálfti til þess að hellirinn hrundi.

Loftsteinn myndaði stærstu holu jarðskorpunnar

Fyrir tveimur milljörðum ára síðar skall loftsteinn á jörðina með hraða sem nam um 150.000 km/klst og myndaði hinn 200 km breiðaVredefort gíg. Bjarg þetta var á stærð við Mount Everest og áreksturinn leiddi til einnar ógurlegustu orkulosunar í sögu plánetunnar

Ískristallar prýða hraunið

Fyrir u.þ.b. 5200 árum myndaðist Leitahraun í eldgosum hér á landi og til varð Raufarhólshellir. Hraunið skar 1360 metra langt op, allt að 30 metra á breidd og 10 metra hæð og þar geta á veturna skapast gríðarfallegir ísskúlptúrar.

Gasgígur hefur brunnið í 52 ár

Hola þessi er afleiðing af óhappi sem átti sér stað árið 1971. Þá hvarf jörðin skyndilega undan rússneskum bor sem hrundi niður í heljarinnar holrými. Gas tók að streyma út og ákváðu verkfræðingar að öruggast væri að kveikja í gasinu niðri í gígnum. Síðan þá hefur ekki verið hægt að slökkva eldinn.

Ríkasta hola Jarðar sést frá geimnum

Opin náma í Bingham nærri Salt Lake City í Utah, BNA, hefur verið koparnáma frá árinu 1906. Dag hvern eru 450.000 tonn mulin niður og árleg framleiðsla er um 220 milljarðar króna að verðmæti, sem að hefur veitt Bingham Canyon námunni viðurnefnið „ríkasta hola Jarðar“.

Fljót skar Miklagljúfur út úr berginu

Eins og 400 km langt ör sker Miklagljúfur (Grand Canyon)  sig í gegnum Norður Ameríska meginlandið. Gljúfrið er meira en 1800 m djúpt þar sem það er dýpst og allt að 29 km breitt og er lang stærsta gljúfur heims.

 Miklagljúfur er skapað af Colorado fljóti á síðustu 5 milljón árum eða svo. 

Kristaltært vatn fyllir völundarhús

Eitt tilkomumesta hellakerfi Jarðar er Ordinskaya í Úralfjöllum.  4850 m löng göng hafa verið kortlögð. Fjarlægasti staðurinn í Ordinskaja er í um kílómetra frá innganginum meðan stærsti hellirinn er með meira en 60 m þvermál.

 

Ordinskaya hefur myndast vegna ágangs grunnvatns á um 20 metra þykkt og 200 milljón ára gamalt lárétt lag af gipsi.

Blá hola afhjúpar forna sjávarstöðu

300 metrar á breidd, fullkomlega hringlaga og 122 metra djúp – bláholian mikla í Belís var upphaflega risastór þurr kalksteinshellir og inniheldur dropastein, en fyrir um það bil 500.000 árum varð jarðskjálfti til þess að hellirinn hrundi.

Loftsteinn myndaði stærstu holu jarðskorpunnar

Fyrir tveimur milljörðum ára síðar skall loftsteinn á jörðina með hraða sem nam um 150.000 km/klst og myndaði hinn 200 km breiðaVredefort gíg. Bjarg þetta var á stærð við Mount Everest og áreksturinn leiddi til einnar ógurlegustu orkulosunar í sögu plánetunnar

Ískristallar prýða hraunið

Fyrir u.þ.b. 5200 árum myndaðist Leitahraun í eldgosum hér á landi og til varð Raufarhólshellir. Hraunið skar 1360 metra langt op, allt að 30 metra á breidd og 10 metra hæð og þar geta á veturna skapast gríðarfallegir ísskúlptúrar.

BIRT: 28/04/2023

HÖFUNDUR: NIELS HALFDAN HANSEN & CHRISTIAN ERIN-MADSEN

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Giles Clarke/Getty Images,Stephen L. Saks/Photo Researchers/Ritzau Scanpix,Michele Falzone/Getty Images,Viktor Lyagushkin/PHOTOTEAM.PRO,Asahi Shimbun/Getty Images,Uig Satellite And Aerial/Ritzau Scanpix,Keldon Photography/Alamy/ImageSelect

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.