Maðurinn

Hvað veldur dauðastjarfa?

Eftir dauðann stirðna allir vöðvar og verða stífir. Hvað veldur þessu?

BIRT: 12/04/2024

Dauðastjarfinn birtist yfirleitt 3-4 tímum eftir dauðann, þegar orkuforði vöðvanna er uppurinn.

 

Vöðvarnir nota vissulega orku þegar þeir dragast saman en reyndar fer þó enn meiri orka í slökun. Samdráttur er ekki jafn orkufrekur.

 

Þegar öll orka er uppurin dragast vöðvarnir saman og stífna og það er þetta sem kallast dauðastjarfi eða „rigor mortis“.

 

Vöðvarnir slakna þó aftur eftir um þrjá sólarhringa, þegar vöðvarnir taka að brotna niður.

 

Vöðvar eru gerðir úr trefjum sem í eru tvö þráðlaga prótín, aktín og mýósín. Þessi prótín liggja samsíða og renna hvort meðfram hinu þegar vöðvarnir dragast saman eða slakna. Eftir dauðann, þegar orkubirgðirnar eru á þrotum, læsast þessi tvö prótín föst saman og vöðvinn stífnar.

Vöðvarnir stífna eftir dauðann

Yfirleitt sjá prótínin mýósín og aktín um að draga vöðvana saman og slaka á þeim. Eftir dauðann fá prótínin ekki lengur orku og vöðarnir missa slökunarhæfni sínar og læsast í vöðvasamdrætti.

 

Vöðvatrefjar dragast saman

Tvö prótín, mýósín og aktín annast vöðvasamdrátt. Mýósíntrefjar líma sig við aktíntrefjar.

 

Mýósín sér um áratogið

Mýósínþræðir toga þannig að prótíntrefjarnar færast hvor meðfram annarri og vöðvinn spennist. Þetta „áratog“ krefst ekki orku.

 

Prótínið sleppir og notar orku

Hins vegar þarf mýósínið orku þegar það sleppir takinu og býr sig undir nýtt „áratog“, sem sagt þegar vöðvinn slaknar.

 

Þegar maður eða skepna deyr nota vöðvarnir síðustu orku sína og stífna.

 

Dauður vöðvi læsist fastur

Þegar við deyjum fá vöðvarnir ekki lengur orku og læsast fastir í spenntri stöðu.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

Shutterstock

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Fimm ráð vísindamanna til að lífið verði hamingjuríkara

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

Maðurinn

Með skönnun má spá fyrir um þunglyndi

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

Alheimurinn

Stjörnufræðingar leita langt eftir svörum: Er líf í alheiminum?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is